Pandemi sonrası müşteri ve satışlarda tarihi taban düzeyleri gören esnaf ve markalar bir bir kepenk kapatmaya başladı. Birtakım mağazaların büyük maliyetlerle dekorasyon yaptığını belirten BMD Lideri Öncel, “Bunu mal sahibi de AVM de biliyor. AVM masraf yaptı, sökemez diyor ve o vakit da bu durum bir poker oyununa dönmeye başlıyor” dedi.
Koronavirüs salgını nedeniyle satışlarda tarihi düşüşler yaşayan işyerlerinde kapanmalar başladı. İstiklal Caddesi, Kadıköy üzere en işlek caddelerde yıllardır hizmet veren hazır giyim markaları şubelerini kapatırken, esnaf ve sanatkâr tarafında ise zaman ilanları süratli artışa geçti.
“Son 15 günde satılık işyeri ilanı bir evvelki yılın birebir periyodunda nazaran yüzde 51 arttı”
Dünya Gazetesi’nden Yener Karadeniz’in haberine nazaran, kapanmalar sahibinden.com datalarına de yansıdı. Temmuz ayına ilişkin birinci 15 gününde satılık işyeri ilanı bir evvelki yılın tıpkı devrinde nazaran yüzde 51 arttı. Kelam konusu artış oranı haziran ayında ise yüzde 77 olarak gerçekleşmişti.
TESK bilgilerine nazaran haziran ayında 7 bin 222 esnaf kepenk kapattı. Öte yandan yeni iş yeri müracaatları da süratli düşüşe geçti. Kesim temsilcileri, tedbir alınmadığı takdirde işyeri kapanma oranlarının çok daha yüksek düzeylere çıkabileceği ikazında bulunuyor
‘Yeni istihdam yaratılamıyor’
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Lideri Bendevi Palandöken, pandemi sonrası yerlerin çok boş kaldığını, esnafın iş yapamadığını ve bunun ekonomik sonuçlarının da görülmeye başlandığını söyledi.
Yatırım ortamının de yeni müteşebbisler için uygun olmadığına dikkat çeken Palandöken, “Müteşebbis sayısının artması için yeni bir esnaf paketinin hazırlanması gerekiyor. Gelişmiş ülkelerde esnaftan 5 yıl vergi alınmıyor. Bizim şartlarımız o kadar geniş değil ancak en azından 3 yıl vergi alınmasa, stopaj üzere dayanaklar verilse yatırım ortamı daha cazip hale gelebilir” dedi.
Koronavirüs salgını nedeni ile yeni istihdamın da yaratılamadığına dikkat çeken Palandöken, “Kamuda iş yok, birçok genç meskende oturuyor. Özel dal de personel alma taraftarı değil” dedi.
'Kapanmalar yüzde 20 artabilir’
Palandöken'e nazaran tüm dünyayı tesiri altına alan pandemi, en çok alt gelir kümesini ve esnafı vurdu. Palandöken, “Sektörler iş yapamaz hale geldi. 65 yaş kısıtlaması nedeni ile bu yaş kümesindeki esnaf ziyana girdi. Büyük hacimli dükkanların hepsi boş. En işlek caddelerin üzerlerindeki işyerlerinde bile müşteri kaybı var. Cümbüş kesimi, barlar, alkollü yerler açılamadı. En yüksek kiralar onlardaydı. Düne kadar ana arterlerde hava parası ile dükkan alınırken artık kiralar düşmesine karşın iş yeri açmaya istekli insan kalmadı. Takviye gelmezse ve ortam bu biçimde devam ederse kapanan işyeri sayısı yüzde 20 artar” diye konuştu.
‘En yüksek haziran kapanışı’
TESK bilgilerine nazaran, Türkiye'de bu yılın birinci 6 ayı prestijiyle 3 bin 4 esnaf odasına kayıtlı 1 milyon 906 bin esnaf ve 2 milyon 58 bin adet işyeri bulunuyor. Yeniden bu yılın birinci 6 ayında kapanan işyeri sayısı 35 bin 965 olarak gerçekleşti.
Söz konusu sayı haziran ayında ise 7 bin 222 adet oldu. Bu sayı son 5 yılın en yüksek haziran ayı sayıları olarak kayıtlara geçti.
Konuya ait konuşan birçok esnaf en büyük kahırlarının kira ödemek konusunda olduğunu söylüyor. Kimi mülk sahiplerinin olağanlaşma sonrası kiralara fahiş artırımlar yaptığı lisana getiriliyor.
‘Kapanan mağazanın yerine kimse mağaza açmayacak’
Cadde mağazalarında da tıpkı durumun söz konusu olduğuna dikkat çeken Öncel, “AVM'lerdeki kapanışlar hızlanırsa bunun geri dönüşü çok uzun vakit alır. Zira kimsede yine mağaza açma iştahı yok. Kapanan mağazanın yerine kimse mağaza açmayacak. En az yılsonuna kadar ciro kirası uygulanmalı” dedi.
'Devirler turistik bölgelerde yoğunlaştı'
Coldwell Banker Türkiye Ülke Lideri Gökhan Taş, dönem süreçlerinin Bodrum Marmaris, Kuşadası üzere yabancı turist yüklü yerlerin caddelerindeki yeme içme, kuyumculuk kesimlerinde kendini hissettirdiğini kaydetti. Taş, yeme içme kesiminde devranların ise bilhassa yerinde yemek servisi yapan firmalar ortasında ağırlaştığını söyledi.
'Ruhsat karmaşası haksızlık yaratıyor'
Kadıköy’de açılamayan yerlerden biri olan Bina’nın yöneticilerinden Gül Güngör, kesimde 1 Haziran prestijiyle açılan işletme oranının yüzde 75 civarında olduğunu söyledi. Bunun en kıymetli sebebi ruhsat karmaşası olduğunu söyleyen Güngör, şunları söyledi:
“2001 öncesi alınan ruhsatlarda cafe-bar olarak nitelendirilen yerler açılamazken, daha sonra birebir kriterlerdeki işletmeler alkollü kafeterya olarak ruhsatlandırıldı. İşte onlar şu an açıklar. Tıpkı isim, konsept ve çalışma şartlarında hizmet veren 2 işletmenin birisi açıkken oburu kapalı.”
Ruhsatın yarattığı farkın giderek sürdürülebilir olmayan bir noktaya gittiğini belirten Güngör, halihazırda açık olan işletmelerde ise ciroların pandemi öncesinin yüzde 20-30’una lakin ulaştığını söyledi. Güngör, “Şimdilik kapatan işletme çok olmasa da iş yerini evre etmeye çalışan ya da bunu düşünen sayısı her gün artıyor. Bu formda birkaç ay devam ederse kesimin yarısından fazlasının buna dayanacağını düşünmüyoruz” dedi.
