Bundan tam 21 yıl evvel bugün, 17 Ağustos 1999’da Türkiye en karanlık günlerinden birini yaşadı. Saat 03:02’de merkez üssü Gölcük olan deprem 45 saniye içerisinde binlerce can aldı, faciadan sağ kurtulanlara ise ömür uzunluğu unutamayacakları bir acı bıraktı… Bu zelzele tarihe 17 Ağustos sarsıntısı olarak geçecekti.
1. Türkiye’nin en uzun 45 saniyesi
1999 Gölcük Zelzelesi, İzmit Zelzelesi, Marmara Zelzelesi ya da 17 Ağustos 1999 Sarsıntısı olarak anılan felaketin tesir alanı çok genişti.
Başta Kocaeli, Sakarya, Yalova, İstanbul ile civar vilayet ve ilçelerde büyük bir yıkıma sebep olan deprem Ankara'dan İzmir'e çok büyük bir alanda hissedildi.
Türkiye’nin en büyük petrol rafinerisi TÜPRAŞ alevler içinde kalırken…
Koskoca bir liman sulara gömüldü.
2. Issızlığın ve karanlığın ortasında
Elektrikler kesik, imkânlar kısıtlıydı. Dış dünya ile irtibat kesilmişti. Meğer birinci 24 saat sarsıntıda çok değerliydi. İlk arama-kurtarma çalışmaları halk tarafından gerçekleştirildi. Beşerler berbat haberi evvel radyodan duydular. Sonraki gün televizyon takımlarının olay yerine varması sonrasında Türkiye gördüklerine inanamadı.
3. Zelzele sonrası çekilen birinci imajlar…
Discovery Channel | Büyük Depremler
4. Sarsıntının çabucak akabinde iki büyük sorun ortaya çıktı: İrtibat ve ulaşım…
Bülent Ecevit | Can Dündar'ın 'O Gün' belgeselinden
Dönemin Başbakanlık Müşaviri Ahmet Şağar, ‘O Gün’ isimli belgeselde durumu şöyle özetliyor: “Biz valilerle Başbakan ortasındaki ilişkiyi akşam 19:00’da sağlayabildik. Gölcük’teki tahribatı 11:30’da öğrenebildik. Haberleşme tüm boyutlarıyla felç olmuştu.” Tekrar tıpkı belgeselden Ankara’da bulunan Başbakan Ecevit’in İstanbul’daki Cumhurbaşkanı Demirel’e telefon ile ulaşamadığını öğreniyoruz. Ayrıyeten yakınlarının durumunu öğrenmek üzere helikopter ile Adapazarı’na hareket eden dönemin İçişleri Bakanı Saadettin Tantan’ın gördüğü vahim tabloyu Ankara’ya amatör bir telsizci yardımı ile aktardığını…
Haberi alınca sarsıntı bölgesine akın eden insanların oluşturduğu ağır araç trafiği nedeniyle TEM ve E5 kilitlendi.
Trafik, yaralıların zelzele bölgesinden ambulanslarla etraf vilayet ve ilçelerdeki hastanelere intikalini güçleştirirken yardım araçlarının da sarsıntı bölgesine gelmesini geciktirdi. Bu durum acil afet siyasetlerinin hayati kıymetini bir kez daha gözler önüne serdi.
5. Hala kulaklarımızda çınlayan bir nida: Sesimi duyan var mı?
Ekşi Sözlük’ten:
devlet, uyuyordu.
ne olduğunu, nerede olduğunu bilemedi.
3:02'den sonra yaklaşık bir buçuk saat daha
uyudu.
iletişim altyapısı, göçtü.
kimse kimseyi ne arayabildi, ne sorabildi.
çok övünülen bağlantı şebekeleri,
alternatifleri olmadığı için uzun mühlet sustu.
binalar, çöktü.
işbilmez, gözünü para bürümüş ellerde deniz
kumundan yapılan mukavemetsiz binalar bir bir yıkıldı.
nice canlar vardı.
kimisi enkaz altında hayatını kaybetti, kimisi
enkaz altından kurtularak hayata tutundu.
o günün yaşattığı büyük acıyı yüreklerine hapsederek
hayatlarına devam etti.
insanlara mezar olan binaları yapanlar.
bazılarının davası vakit aşımına uğradı,
bazıları tazminatla yırttı, birtakımı da kısa ve indirimli ceza müddetini doldurup
cezaevinden çıktı.
kızılay, sınıfta kaldı.
köhnemiş, su alan çadırları ve çürümüş
teçhizatıyla yardıma muhtaçtı.
saatler, her birine umut bağlandı.
geçen her saatle umut ortasında şiddetli bir
mücadele yaşandı.
enkaz altından sağ salim çıkan her can
umutları yeşertti.
“sesimi duyan var mı?”
nidaları, her yerde yankılandı.
kulaklar beton ve moloz yığınlarına dayandı.
o anlarda etraftaki tüm beşerler, makinalar,
mahlukat ve tabiat sustu.
toplanan yardım paraları.
akıbetleri, ne kadarının alaşağı edildiği ve
ne kadarının hizmet için harcandığı hiçbir vakit bilinemedi.
gözyaşı, sel olup aktı.
ben ağladım, sen ağladın, biz ağladık, herkes
ağladı.
zaman, acıları unutturmak için çabaladı.
bizlere unutturmadı.
lakin, sarsıntı konusunda ders ve tedbir alması gereken
kişilere, unutulmaması gereken şeyleri bir bir unutturdu.
Kaynak: https://eksisozluk.com/entry/20029209
6. Söz bulutu: 03:02, müthiş, sarsıntı, yardım ve uğultu…
Yukarıda gördüğünüz ekşi sözlük'te 17 ağustos 1999 başlığı altında yer alan canlı tanıklıklar ortasından seçtiğimiz 25 entry'nin toplamından oluşan söz bulutu. Birinci göze çarpan sözler: Zelzele, 03:02, yardım, dehşetli ve uğultu.
7: O Ses
8. Vefat tarlaları
2010 yılında yayımlanan Meclis Araştırması Raporu'na nazaran 18.373 kişi hayatını kaybetti. 48 bin 901 kişi ise yaralandı.
Devletin bütün kurumları 17 Ağustos ve onu takip eden birinci birkaç günde tamamen etkisiz olduğu için insanların kaybettikleri yakınlarını hiçbir resmi işlem yapmadan toplu mezarlara defnetmek zorunda kaldıkları biliniyor. Bu nedenle can kaybının resmi sayıların üzerinde olduğu bir gerçek. Vikipedi’de yer alan resmi olmayan datalar tamamıyla can yakıcı: 50.000 vefat, ağır-hafif 100.000'e yakın yaralı…
Nedim Şener 20 Ağustos 1999 tarihinde Milliyet’te yer alan haberinde İzmit’ten bildiriyor:
“Bir yandan Tüpraş'taki yangın, öbür yandan üç bin meyyit ve 12 bine yakın yaralının yürekleri yakan acısı… Zelzelede en çok can kaybının olduğu İzmit'te yas çığlıkları ve ceset kokuları göğe yükseliyor. Büyük sarsıntının üzerinden geçen ikinci günün akabinde kentte cesetlerin gömülmesi büyük bir sorun haline geldi. Yalnız gömülme süreçleri değil, cenazelerin yıkanması üzere mevzularda da eleman sıkıntısı yaşanıyor.
Enkaz kaldırma ve kurtarma sırasında yaşanan fiyasko, cenazelerin kimlik tespitinde olduğu üzere korunmasında da yaşanırken, mezar yeri sorunu enteresan sistemlerle gideriliyor. Hastanelerin, morglarının ardından kentteki buz pateni pistini de dolduran üç binden fazla ölüyle karşılaşan Kocaeli'de mezar kazılması sorunu belediye ve özel kesim kuruluşlarına ait kepçelerle halledilmeye çalışılıyor. İzmit merkezinde bulunan Bağçeşme mezarlığında yeri olan aileler cenazelerini buraya defnediyor. Kimsesizlerle Bağçeşme mezarlığında yeri olmayan ve daha çok kente çalışmak için gelmiş “gurbetçilerin” cenazeleri ise Kandıra'da “eski İstanbul Yolu üzeri” denilen bölgedeki asri mezarlığa ne namaz, ne de defin kağıdı olmadan defnediliyor.”
9. İstekli ordusu
Depremi radyodan haber alan köpekli ve hekimli sivil bir arama-kurtarma takımı 1 saat 25 dakika sonra Avcılar’daydı. Pek çoğumuzun ismini birinci defa o gün duyduğu AKUT 17 Ağustos Depremi’ndeki arama-kurtarma çalışmaları boyunca 200 kişiyi enkaz altından çıkardı.
17 Ağustos Sarsıntısı sonrası Kocaeli’de çadır kenti ziyaret eden dönemin ABD Başkanı Bill Clinton’un burnunu sıkmasıyla ünlenen 'Erkan bebek' artık 16 yaşında ve zelzelenin 15. yılında AKUT'a üye oldu.
Örgütlü, örgütsüz binlerce kişi sarsıntı bölgelerine yardıma koştu. Zonguldak maden emekçileri küreklerini kapıp geldi. 51 farklı ülkeden 1700 istekli arama-kurtarma çalışmalarına katıldı.
10. Zelzele Dede
285.211 konut, 42.902 işyerinin hasar gördüğü 17 Ağustos zelzelesi ile birlikte hayatımıza giren Jeofizikçi akademisyen Ahmet Mete Işıkara, “Deprem öldürmez, binalar öldürür derken” değerli bir probleme işaret ediyordu. Plansız kentleşme, riskli yapılaşma, yaptırımsız kontrol ve eğitimsiz kitleler… Ve toplumdaki deprem şuuruna ait şöyle diyordu: “ Okul, mesken ve iş yerinde tedbir alma ve doğru davranma %28’e çıktı. Bunu yükseltmeliyiz.”
11. Örnek davalar ve sonuçları
Hasan Türkan | AA
2 bin 200 dava açıldı, yalnızca 40 kişi hatalı bulundu, kalan davalar da 16 Şubat 2007 yılında vakit aşımından düştü.
Yalova’da ceza aldığı bilinen tek isim Veli Göçer oldu. İnşa ettiği konutların yıkılması sonucu 195 kişinin vefatından sorumlu tutularak 18 yıl 9 ay mahpus cezasına çarptırılan müteahhit Göçer depremin 12'nci yıldönümüne kısa müddet kala 13 Ağustos 2011’de tahliye oldu.
-
Düzce Ersoy Apartmanı: 36 kişi öldü, dava vakit aşımına uğradı.
-
Düzce Ömür Hastanesi: 11 kişi öldü, dava vakit aşımına uğradı.
-
Yalova Ceylankent Sitesi: 98 kişi öldü, 2 sanığa verilen mahpus cezaları ertelendi.
-
Kocaeli Ubay Apartmanı: 58 kişi öldü, müteahhit hakkında verilen ceza ertelendi.
-
Yüksel Sitesi: 316 kişi öldü, 5 sanığa verilen çeşitli cezalar ertelendi.
-
Can Göçer ve Zafer Çoşkun: Veli Göçer'in oğluyla ortağı yakalanamadığı için haklarındaki dava vakit aşımına girdi.
-
Sakarya: 695 davadan 5 şahsa ceza çıktı.
-
Kocaeli: 600 dava açıldı, 12 kişi 10'ar ay mahpus cezası aldı. 6'sının cezası infaz edildi, 6'sı için müddet istendi.
-
Yalova: 173 dava açıldı, çabucak hemen tamamı sonuçlandı. Veli Göçer 18 yıl 9 ay mahpusa mahkûm edildi.
-
Düzce: Yaklaşık 220 dava açıldığı kestirim ediliyor. Yargılamaların sonucunda hiç kimse cezaevine girmedi.
Kaynak: http://tr.wikipedia.org/wiki/17_Ağustos_…
12. '7.4 yetmedi mi?'
Hafızalara kazınan ve çabucak her kısımdan reaksiyon çeken bir pankart… Sarsıntıda can veren binlerce kişinin, içki içtikleri için Allah tarafından cezalandırıldığına inanan kimselerin varlığından haberdar olduk…
13. Lapsekili ayakkabı tamircisi
Bu dede üzere insanlığa olan inancımızı tazeleyen bireyler gördük…
14. Ve bugün…
Türkiye topraklarının %93‘ü, nüfusunun %98‘i, sanayi kuruluşlarının %98‘i zelzele bölgeleri içinde yer almakta, barajlarımızın %95‘i bu tehlikeli çizgi üzerinde bulunuyor. İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Lideri Cemal Gökçe, 17 Ağustos zelzelesinin yıl dönümü nedeniyle düzenlediği kıymetlendirme toplantısında şöyle diyor:
“Deprem mazeret edilerek yeni bir rant nizamı yaratıldı. 2000 yılından sonra kentsel dönüşüm yeni zenginler yaratmanın yolu olarak görüldü. Geldiğimiz noktada İstanbul 1999 yılından daha iyi daha iç açıcı durumda değil. 17 Ağustos sarsıntısı İstanbul’a 110 km. uzaklıkta meydana gelmesine rağmen 30 bin binaya hasar verdi, 32’si Avcılar’da 50 bina yıkıldı. Oysa 17 Ağustos İstanbul zelzelesi değildi”
Büyük Marmara Depremi'nden sonra İstanbul’da 493 toplanma ve çadır alanı belirlendi. Lakin bu alanların dörtte üçünün yerini binalar aldı…
