Düzenli olarak fizikî antrenman yapmanın aklınıza gelebilecek her şeye güzel geldiğine inanıyor olabilirsiniz. Pekala biri size her şeyin tahlili olarak gösterilen fizikî antrenmanların bilişsel olarak size hiçbir yarar sağlamadığını söylerse? Gelin bu mevzu hakkındaki son araştırmalar sonucunda yapılan tahlillerin sonucunu bir arada inceleyelim.
Kaynak: https://nypost.com/2023/03/28/new-res…
Eminiz ki daha evvel “spor yapmanın zihinsel faydaları” başlıklı tonlarca yazı okumuşsunuzdur.
Bugüne kadar hepimiz sporun konsantrasyonu artırdığına, ruh halimize âlâ geldiğine, gerilimi ve depresyonu azalttığına inandık ve tahminen de bu türlü şartladık kendimizi.
Sporu çok sevenler ya da fitness merkezlerine gitmeyi rutin haline getirenler meclisten dışarı ama…
Dürüst olalım, spor yahut fizikî rastgele bir idman bunu günlük hayatının bir modülü haline getirmeyenler için azap bile olabilir bazen.
Ve biz genelde, spora gitmeyi zorlayıcı bulduğumuz vakitlerde sporun yalnızca bedenimize değil beynimize ve ruhumuza da uygun geldiğine inandırırız kendimizi ve pes etmekten vazgeçeriz.
Çünkü “Spor yaptığınızda niyet suratınız artar” ya da “Fiziksel antrenman sizi depresyondan bile çıkarabilir!” üzere fizikî antrenmanın bilişsel sıhhatimize büyük yararları olduğunu duymak alıştığımız bir şeydir değil mi?
Hayal kırıklığına mı uğrarsınız yoksa “Ben bu kadar spor yapıyorum gerilimim falan azalmıyordu zaten” mi derseniz bilmiyoruz lakin son araştırmalara nazaran fizikî idmanın bilişsel sıhhatinize net olarak kanıtlanmış bariz bir yararı yok…
Nature Human Behavior tarafından yapılan, 11 binden fazla sağlıklı iştirakçiyi içeren ve 100’den fazla kişisel müşahededen data elde eden araştırmaya nazaran, fizikî antrenmanın bilişsel yeteneği geliştirdiğini gösterecek ve kesin olarak sunulabilecek bir ispat bulamadı.
İspanya’daki Granada Üniversitesi’nin Zihin, Beyin ve Davranış Araştırma Merkezi’nde doktora sonrasında araştırmacı olarak çalışmaya devam eden Ciria ve grubunun bu husus hakkında kıymetli tespitleri var.
Öncelikle bu araştırma takımı, fizikî antrenmanın beyin işlevlerini düzgünleştirip güzelleştirmediği konusundaki bulguları yanlışsız bir biçimde aktarıp aktarmadıklarını belirlemek için birden fazla klinik denemeden elde edilen bilgileri tahlil etmeye karar vermiş.
24 farklı rastgele denetimli denemede sunulan bilgileri yine kıymetlendirmek için bir şemsiye tahlili yapmayı seçmişler.
Ve sonucunda da bu denemelerin ekseriyetle uygun bir biçimde değerlendirilemeyecek kadar az sayıda iştirakçiye sahip olduğu, yanlılığa eğilimli olabileceği, çelişkileri yahut net olmayan karışık bulguları sıklıkla görmezden geldiği çıkmış ortaya…
Bugüne kadar fizikî idman ve bilişsel sıhhatin ortasındaki alakayı incelemeyi amaçlayan birçok araştırma yapıldı.
Son 50 yılda klinik deneylerin neredeyse tümü sağlıklı bireylerde tertipli fizikî antrenmanın bilişsel yararları olduğunu öne sürdü. Fakat Ciria ve takımı, ayrıntılı tahlilleri sonucunda bu araştırmaların hepsinin kusurlu olduğunu savunuyor.
Çünkü bugüne kadar yapılan araştırmaların bir kısmı çok faal olan bir kümesi büsbütün hareketsiz bir kümeyle karşılaştırarak olumlu bir korelasyon olduğu sonucuna varmış.
Diğer kısmı ise deney kümesinin birinci zihinsel performansı denetim kümesinden daha düşük olduğunda fizikî idmanın bilişsel sıhhatte değerli bir faydası olduğunu vurgulamış.
Ciria ve grubu bu iki kategoride de iki zıt kutbun karşılaştırılmış olmasının net sonuca varma yolundaki en büyük mani olduğunu düşünüyor. Ciria kendini şöyle açıklıyor ?
“Yaptığımız tahliller ve hesaplamalar sonucunda bugüne kadar yapılan araştırmaların düşük ve kalitesiz ispatlar biriktirdiği sonucuna vardık. Ve bu birikimin fizikî antrenman ve bilişsel gelişim ortasında ilginin gerçek tesirinin ne olduğunu anlamayı zorlaştırdığına inanıyoruz.”
Ciria ve grubunun asıl hedefi, “sözde bilişsel yarara” dayalı fizikî antrenmanı destekleyen halk sıhhati siyasetlerinin yine gözden geçirilmesini sağlamak.
Ciria çalışmasında, fizikî idmanı bilişsel yararlarla ilişkilendiren ve bu yüzden öneren Dünya Sıhhat Örgütü ve Ulusal Sıhhat Enstitüleri üzere kurumların daha emniyetli nedensel ispatlar elde edilinceye kadar biraz daha dikkatli olması gerektiğini söylüyor.
Her şey bir kenara, fizikî idman ve bilişsel gelişim ortasındaki bağlantıyı araştıran ve 50 yıldır yürütülen klinik deneylerin ne kadar emniyetli olduğunu sorgulayan tek araştırmacılar Ciria ve takımı değil.
Cleveland Kliniği’ndeki Schey Nörogörüntüleme Merkezi’nde yöneticilik yapan Stephen Rao da birçok öteki araştırmacı üzere onlarla tıpkı fikirde.
Stephen Rao, Ciria ve takımı tarafından yapılan araştırmanın, sırf klinik deneylere dayanarak sonuca varılmaması gerektiğinin kıymetini gösterdiğine inanıyor.
Ayrıca fizikî idmanın beyne sağladığı yararlara dair somut deliller bulmak için daha fazla gözlemsel çalışma yapılması gerektiğini de kanıtladığını düşünüyor.
Ciria ve takımına benzeri halde Stephen Rao’da şöyle açıklıyor durumu ?
“Bugüne kadar yapılan çalışmaların birçok üç ila altı ay aralığındaki bir vakit dilimine odaklanıyor. Bir yıl boyunca nizamlı olarak sürdürülen bir çalışma bulmak neredeyse imkânsız. Bu durumda, araştırmaların nitekim de fizikî antrenmanın bilişsel yarar sağladığını kanıtladığını söylemek mümkün değil zira kısa müddetlerde küçük kümelerle çalışıldığı sürece olumlu bir tesir olup olmadığı tespit edilemez…”
Ne Ciria ve grubu ne de Stephen Rao fizikî aktivitenin beyin yahut bireyin sıhhati üzerinde hiçbir tesiri olmadığını öne sürmüyor.
Bunun yerine halkın sıhhatini güzelleştirmeye ve muhafazaya kendini adamış kurumların, fizikî idmanın bilişsel gelişime katkı sağladığını duyurmadan evvel daha derinlemesine araştırmalar ve deneyler yürütülmesi gerektiğini söylüyor.
Fiziksel antrenmanın bilişsel sıhhatimize bir katkısı olup olmadığı konusunda büyük bir belirsizlik olsa da fizikî sıhhatimize büyük yarar sağladığı kesin.
Yani aslında spor yapmak için mazeret aramamıza gerek yok. Fakat mazeret arayanlarınız varsa, buyurun size bahane! Bundan sonra rahatlıkla, “Ben spor yapınca ruh ve zihin sıhhatime da katkısı oluyor sanıyordum o denli değilmiş, katılaşana kadar bekleyeyim bari” diyebilir, işin içinden sıyrılabilirsiniz!
