“Gurur, kıskançlık ve hırs insanların kalplerini ateşleyen üç ateştir.
Dante Alighieri
Kıskançlık bir kişinin yahut bir ilginin yitirilmesinden korkulan, karmaşık bir ruhsal yaşantı ve olumsuz tavırdır. Bunun dışında oburunun sahip olduğuna kendisinin de sahip olma gerekliliğini hissettiren bir histir. Günlük hayatta kıskançlık ekseriyetle yakın alakalarda yaşanır. Kıskanılan kişinin kendini kapana kısılmış hissetmesi ile birlikte kıskanan kişi de ağır acı çeker. Kıskanan kişi huzursuz, mutsuz, daima karşısındakini cürümler bir ruh halindedir, partnerini devamlı denetim eder, takip eder, onun yaşantısını sonlar ve baskı oluşturarak onu kaybetmeyeceğini düşünür. Kıskanan kişi bağlantıyı korumak ve geliştirmek için olumlu efor harcamak yerine saklı bâtın öç alarak, küserek, ilgiyi keserek ya da tehdit ederek, güç kullanarak ve kaba kuvvete başvurarak maksadına ulaşmaya çalışır. Bu tavırlar kıskanılanı da kıskanandan uzaklaştırır. Kıskançlığın ölçüsü arttıkça olumsuz tesiri de artar ve sıhhatsiz davranışlara neden olabilir.
Kıskançlıkla başa çıkma yolları
Kıskançlık yaşayan bireylerin bilhassa başarmak zorunda oldukları şey bağlantıyı korumak ve sürdürmektir. Sadakat, tehditle değil sevgiyle sağlanmalıdır. Çift sevgisini birbirine ne kadar çok verirse, o kadar birden fazla geri dönecektir. Birden fazla insan sevginin yalnızca bir “duygu” olduğunu sanır, halbuki sevgi hissin ötesinde bir “mevcudiyet” biçimidir. Sevgiyi paylaşmak ve göstermek bir tercihtir. Olgun sevgi eşlerin birbirlerine dikkat, kabul, takdir, merhamet göstermesi ve kendileri olmakta özgürlük tanınması üzerine inşa edilebilir ve içinde patolojik kıskançlığın barınmasına müsaade vermez.
Kadın ve erkeklerin kıskançlık duygusu ile baş etme usullerinde farklılıklar bulunur. Bayanlar genel olarak kendi hak ve isteklerinden vazgeçen ve alttan alan bir yaklaşım gösterirken; erkekler ekseriyetle tehdit ederek ya da kaba kuvvet kullanarak sonuç elde etmeye çalışırlar. Halbuki kıskançlık duygusu ile gayrette birinci adım geçmişin yaralarını onarmak ve onları bugünün bağında güzelleştirmektir.
İkinci adım itimat hissinin onarılmasıdır. İnanç hissini zayıflatan en kıymetli etken açık bağlantının olmamasıdır. Bu nedenle imalı kelamlardan, üstü kapalı tenkitlerden ve küskünlüklerden kaçınmak gerekir. Kişi kıskançlığının altında yatan his ve kanılara ulaşmalı, kıskançlık duyduğu anlardaki niyetlerini incelemeli ve kıskançlıktan evvel gelen hisleri fark etmelidir. Bu his ve kanıların farkına varmak, onları farklı ayrı ele almayı ve mantıklı olup olmadıklarına tarafsız bir gözle bakmayı sağlar.
Bunun için atılması gereken aşağıdaki adımlar yol gösterici olacaktır.
1. Kıskançlık duygunuzla yüzleşin:
Bu yıpratıcı duyguyu denetim altına alabilmenin birinci yolu kıskançlığınızın farkında olmaktır. Bunun için nitekim ilginizi tehdit eden bir durum olup olmadığını anlayın. Elinizde somut bir neden yahut delil varsa bunu hiç vakit kaybetmeden partnerinizle konuşun. Şayet rastgele bir somut neden yoksa duyduğunuz kıskançlığın sevdiğiniz birini kaybetme endişesinden kaynaklanan yersiz ve anlamsız bir his olduğunu düşünebilirsiniz.
2. Hislerinizi netleştirin:
Kıskançlık hissinizi her ortaya çıktığında sorgulayın. Kıskançlık duymanıza yol açan şeyleri belirlemeye çalışın. Kıskançlık yüzünden öfke ya da dehşet hissettiğinizde kendinize “Şimdi bu türlü hissetmeme neden olan şey ne?” sorusunu sorun ve nedenlerini belirleyin. Örneğin; bu sorunun cevabı, kendinize ya da partnerinize güvensizlik, kendinizi beğenmeme, partnerinizin alımlı ya da dışa dönük, toplumsal biri olması, o gün meskene geç gelmesi ya da aradığınızda cep telefonunu açmaması vb. olabilir. Bu belirlemeleri yaparken kendinizi kandırmayın, dürüst olun ve tüm hislerinizi açıkça ortaya koyun. Kıskançlığınızın nedenlerini anında belirlemeye başladığınızda, olumsuz hislere kapılmadan evvel bunları denetim altına alarak yapan adımlar atabilirsiniz.
3. Empati kurun:
Kıskançlık hissinizin ve sonucundaki davranışlarınızın partnerinize tesirlerine yakından bakın ve kendinizi onun yerine koyun. Daima ne yaptığının, nereye gittiğinin sorgulanmasının, her an takip altında olmasının ne kadar hudut bozucu, yorucu ve boğucu olduğunun farkına varın.
4. Kıskançlığı körüklemeyin:
Kıskançlık reaksiyonlarının altında çoğunlukla yanlış ve temelsiz inançlar yatar. Örneğin; “Beni bırakıp öbür birine gidecek. Artık beni sevmiyor. Benim yerime aşka birini tercih etti.” vb. Bu cins fikirlerin abartılı ve yersiz olduğu konusunda kendinize telkinde bulunun. Unutmayın, niyetlerinizi değiştirmeden davranışlarınızı değiştiremezsiniz. Olumsuz niyetlerinizi olumluya çevirebildiğiniz ölçüde kıskançlık hissini denetim altına alabilirsiniz.
5. Özür dileyin:
Kendinize hâkim olamayıp kıskançlık krizine girdiğinizde partnerinizden özür dileyin. Bunun için çok dokunaklı bir konuşma yapmanız gerekmez. Örneğin; “Bu yaptıklarım için nitekim üzgünüm. Elimde olmadan bazen kıskançlıkla hareket ediyorum, özür dilerim.” demeniz kafidir. Böylelikle sadece kendi his ve kanılarınız yüzünden partnerinizi cezalandırmak istemediğinizi hem kendinize hem ona anlatmış olursununuz. Ayrıyeten onunla bu duruma neden olan o anki olayı konuşup yersiz kuşku ve fikirlerinizden de kurtulma fırsatı yaratmış olursunuz. Bu da kıskançlık döngüsünü kırmaya başlamanıza yardımcı olacak kıymetli bir adımdır. Tüm bunları yaptıktan sonra hala kıskaçlık kâbusuyla boğuşmaya devam ediyorsanız, kesinlikle bir psikoterapistten profesyonel dayanak almanız gerekiyor demektir.
Web
YouTube
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen müelliflerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
