Kanal İstanbul’dan yıllık 1 milyar dolar elde edileceğini tez eden Ulaştırma Bakanı Turhan’a, İstanbul Gemi Trafik Hizmetleri eski Müdürü Tuncay Çehreli itiraz etti. Çehreli, İstanbul Boğazı'ndan 2019 yılında geçen gemilerin ortalama 3 bin 400 dolar ödediğini belirtti ve “Kanal İstanbul’da 100 bin doları nasıl alacaksınız?” dedi.
İstanbul Gemi Trafik Hizmetleri eski Müdürü Tuncay Çehreli Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan'ın yapılması planlanan Kanal İstanbul ile ilgili verdiği sayılara itirazlarını sıraladı.
Halen kaptanlık yapan Kaptan Çehreli tıpkı zamanda IALA – VTS Komitesi (Uluslararası Seyir Yardımcıları ve Deniz Fenerleri Otoriteleri Birliği) eski lideri.
Süveyş’ten ortalama geçiş fiyatı 307 bin, Panama’da 180 bin dolar
Süveyş Kanalı
İndependent Türkçe'den Ali Kemal Erdem'in aktardığına nazaran, Çehreli öncelikli olarak Kanal İstanbul’un yapılmasında örnek olarak gösterilen dünyadaki benzeri kanalların son durumlarıyla ilgili bilgi verdi:
“Panama Kanalı’ndan 2018 yılında 13 bin 795 gemi geçti. Bunlar 2 milyar 485 milyon dolar bıraktı. Yani geçen her gemi ortalama 180 bin dolar gelir bıraktı.
Süveyş Kanalı’ndan 2018 yılında 18 bin 174 gemi geçti ve bunlar toplamda 5 milyar 585 milyon dolar geçiş fiyatı ödedi. Buradaki gemi başına geçiş fiyatı ise ortalama 307 bin dolar.”
Kanal İstanbul’dan Süveyş, Panama üzere gelir etmek mümkün mü?
Çehreli’ye nazaran bu sorunun yanıtı hayır. Zira kanal geçiş fiyatlarının fiyatlandırılırken kanalın imal maliyetinden çok oradan geçiş yapan gemilere kazandırdığı mühlet ve maliyet avantajının temel alındığını belirterek kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Süveyş’ten geçen gemiler 20 gün kazanıyor. Panama’dan geçen gemiler ise 15 gün kazanıyor. Fazladan o kadar mühlet gitse; gemi kirası, yakıt, işçi masrafıyla daha fazla ödeyecekler ve her iki kanalın alternatifi yok. Meğer Kanal İstanbul’un alternatifi, çabucak yanındaki İstanbul Boğazı… Münasebetiyle Kanal İstanbul’un fiyatlandırmasını neye nazaran yapacaksınız”
“Montrö’ye nazaran geçiş hakkı sınırlandırılamaz”
Çehreli, Montrö’nün birinci hususunun imzacı devletlerin Boğazlar’dan geliş gidiş özgürlüğünü kabul ettiğini, yeniden 28. unsurun ise mutabakat kalksa dahi bu geçiş özgürlüğü ilkesini sonsuz bir süreyle teminata aldığını hatırlatarak, “Bu unsur varken kimseye zorla Kanal’dan geçeceksin diyemezsin. Hal bu türlü iken Kanal İstanbul’un geçiş fiyatlarının çok cazip olması gerekir” dedi.
İstanbul Boğaz'ından geçen gemiler ne kadar para ödüyor?
Çehreli’nin belirttiği 3 bin 400 dolar sayısı Boğaz geçişlerinden elde edilen yıllık 143 milyon dolarlık gelirin geçen 42 bin gemi ile bölünmesinden elde edilen gemi başı ortalama. Çehreli, gemilerin tonajlarına nazaran ödedikleri ortalama sayıları şöyle anlattı:
“Kanal İstanbul’un yıllık maliyeti 1 milyar dolar olabilir”
Panama Kanalının yıllık işletme maliyetinin 1,2 milyar olduğuna dikkat çeken Çehreli, Kanal İstanbul’un yıllık işletme masrafının bir 1 milyar dolar olabileceğini söyledi.
Kanal İstanbul’un 15 milyar dolara mal olacağının argüman edildiğini belirten Çehreli, Bakan Turhan’ın ise yıllık bir milyar dolar gelir elde edilecek açıklamasını hatırlatarak itirazlarını şöyle sürdürdü:
“50 bin gemi geçse dahi en az 40 bin dolar almak lazım”
Boğazlar’dan geçen yıl ortalama 42 bin geminin geçtiğini hatırlatan Çehreli, şöyle konuştu:
“Geçen gemilerin yarısı talep edilecek yüksek fiyatı ödeyemeyecek küçük gemiler”
Çehreli, Ulaştırma Bakanlığı’ndaki yetkililerin mevcut istatistikleri güzel okuyamadıklarını öne sürerek gözden kaçırılan bir başka kıymetli konunun da İstanbul Boğazı’ndan geçen gemilerin niteliği olduğunu söyledi.
Çehreli, Boğaz’dan geçen 42 bin geminin en az yarısının 120 metreden küçük gemiler olduğunu ve tekrar yarısının İzmit Körfezi’ne ya da Marmara Denizi’ndeki öbür limanlara giden gemiler olduğunu belirterek kelamlarını şöyle devam ettirdi:
“Gemi sayıları düşüyor, en az 20-30 yıl bu türlü bir projeye gereksinim yok”
“Hadi akıntı sıkıntısını da Montrö’yü de halletiniz. Bu kadar müşteriyi yani geçecek 50 bin gemiyi nasıl bulacaksınız” diyen Çehreli kelamlarını şöyle tamamladı:
Ulaştırma Bakanı Turhan “Kanal'dan yılda bir milyar dolar kazanacağız” demişti
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan, Kanal İstanbul'dan yıllık bir milyar dolar kazanılacağını tez etmişti. 2035 yılında kanaldan geçecek gemi sayısının 50 bine yükseleceğini belirten Turhan, gelirin de yıllık 5 milar dolara çıkacağını söylemişti.