CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, koronavirüs salgınında cezaevlerinde kalan tutuklu ve mahkumların durumuyla ilgili rapor hazırladı. 8 kişilik koğuşlarda 20’den fazla kişinin hijyenin olmayan kurallarda kaldığı belirtilen raporda, “Günlük 8,5 TL’lik bir bütçe ile sağlıklı beslenmenin imkânsız olduğu, göz hekimi için 5 ayda bile tedavi sırasının gelmediği, kanal tedavisi sonrasında diş apse yapsa bile doktora gidilemediği” kaydedildi.
CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu’nun Covid-19 ve Cezaevleri (2020 Ocak – Temmuz) Raporu’na nazaran koğuşlar; infaz paketiyle bırakılanlara karşın hala çok kalabalık, pak değil ve gereğince havalandırılamıyor. Raporda mahpusların sıhhat haklarından yararlanma imkanın da kısıtlandığına dikkat çekilirken, dişi apse yapanların dahi tedaviye götürülemediği aktarıldı.
Raporda cezaevlerinde tutulanlardan gelen şikayetler şöyle sıralandı:
“Koğuşta nöbetleşe uyunuyor”
“TBMM’de 14 Nisan’da kabul edilen yasa ile 90 bine yakın kişi tahliye edildi. Kimi kabahatlerde cezaların 4’te 3’ünün değil yarı müddetinin cezaevinde infaz edilmesi ve açık cezaevindekilere mayıs sonuna kadar müsaade verilmesi de kabul edildi. Düzenlemeyle Alaattin Çakıcı özgür bırakılırken gazeteciler ve ağır hasta siyasi mahkûmlar kapsam dışı bırakıldı. Covid-19 kısıtlamalarından öncesinde olduğu üzere, hala 8 kişi için düzenlenmiş 65 m2’lik koğuşta 20’nin üzerinde mahkûmun birlikte tutulduğu, tıpkı ölçülerdeki kimi öbür koğuşlarda 30-35 kişinin bulunduğu göz gerisi edilmemelidir. Koğuşta yalnızca bir tuvalet, bir banyo ve 8 ranza olduğu, kâfi ranza bulunmaması nedeniyle yerlerde yatıldığı, yerde de yatak serecek alanın kısıtlı olması nedeniyle nöbetleşe uyunduğu söz edilmektedir.”
“Temiz hava yok, herkes pasif içici”
“8 kişilik inşa edilmiş 65 m2’lik koğuşta 20’nin üzerinde kişinin kalması pak hava alabilme ihtimalini ortadan kaldırmaktadır. Astım, KOAH vb. akciğer rahatsızlıkları olanlar açısından durum çok daha vahimdir; durum daha hukuk ve insanlık dışı bir görüntü arz etmektedir. Üstelik mevzuata nazaran koğuş içlerinde dahi sigara içilmesine müsaade verildiğinden, cezaevlerindeki herkes -gerçekte sigara içicisi olmasa bile- pasif sigara tiryakisidir. Bu da vahim bir hak ihlali ve sıhhat problemidir.”
“Yemekler az ve sağlıksız”
“Tutuklu ve mahkumların beslenebilmeleri için tahsis edilen iaşe bedeli 8.5 TL’dir. Artan enflasyon ve besin fiyatları dikkate alındığında 8,5 TL’lik bir bütçe ile istikrarlı beslenmek imkânsızdır. Başta siyasi tutuklu ve mahkumlar olmak üzere ulaşabildiğimiz çabucak hemen tüm cezaevlerinden yemeklerin azlığı, kalitesizliği ve sağlıksızlığı şikâyetleri artarak gelmektedir.”
“Göz tabibi için beş ay bekleme, apseye müsaade yok”
“Covid-19 kısıtlamaları kapsamında tutuklu ve mahkumların “muayene olma ve tedavi edilme haklarında” kıymetli kısıtlamalara gidilmiştir. Bir cezaevinde göz hekimine muayene olmak için yapılan müracaatın 5 aydır bekletildiği söz edilmektedir. Daha evvel kanal tedavisi olup dolgu yaptırdığı bir azı dişinin dolgusunun düşmesi ve apse yapması nedeniyle yapılan “tedavi olma” talebinin Covid-19 nedeniyle reddedildiği belirtilmektedir.”
“Yakınlarla görüşme hakkı kısıtlandı”
Açık görüş yani tutuklu ve mahkumların ailesi ve yakınlar ile manisiz ve yüz yüze görüştürülmesi Covid-19 nedeniyle büsbütün iptal edilmiştir. Kapalı görüşte, Covid-19 nedeniyle önemli bir kısıtlama yapılmıştır. Evvelce her hafta ve tıpkı anda 8 kişi ile yapılabilirken, Covid-19 nedeniyle ayda 1 kez ve 1 kişi ile yaptırılmaktadır. Yaklaşık 300 bin tutuklu ve mahkumun hala cezaevlerinde olduğu hesaba katıldığında, bu meseleler, aileleri ile birlikte yaklaşık 1,5-2 milyon vatandaşımızı direkt etkilemektedir.
Covid-19 kısıtlamaları nedeniyle, daha öncesinde kendilerine tanınmakta olan “Haftalık 40 dakika, ve aylık en çok 3 seferlik (3×40 dakika)” spor salonunda spor yapabilme hakkı iptal edilmiştir. Her türlü sosyal-kültürel faaliyetler, gelişim vb. kurslar ile meslek edindirme eğitimleri olağana dönüşe kadar durdurulmuştur. Salgın öncesinde de daima lisana getirilen toplumsal hakların kısıtlanması sorunu daha da ağırlaşmıştır. Aylardır çok kalabalık koğuşlarda bu formda kalan tutuklu ve mahkumların psikolojileri olumsuz tarafta etkilemektedir.
