ABD merkezli niyet kuruluşu Freedom House (Özgürlük Evi) “Dünyada Özgürlükler 2020” raporunu açıkladı. Türkiye bu yıl da “özgür olmayan ülkeler” kategorisinde yer aldı. Türkiye ayrıyeten dünyada son 10 yılda özgürlüklerin en çok gerilediği ikinci ülke oldu…
“Demokrasi İçin Başkanı Olmayan Bir Mücadele’’ başlıklı raporda 195 ülke ve 15 bölge değerlendirildi. Raporda 83 ülke “Özgür’’, 63 ülke “Kısmen Özgür’’, 49 ülke ise “Özgür Olmayan’’ kategorilerinde sınıflandırıldı. Özgür ülkelerin sayısı geçen yıla nazaran üç azaldı. Son 10 yılda ise özgür ülkelerin sayısı yüzde üç oranında azaldı. Kısmen özgür ülkeler %2, Özgür Olmayanlar %1 arttı.
Türkiye, geçen yıl olduğu üzere gibi bu yıl da “Özgür Olmayan Ülkeler” kategorisinde yer aldı. 49 ülke ortasında en makus durumda olan 10 ülke Tacikistan, Libya, Somali, Suudi Arabistan, Ekvador Ginesi, Kuzey Kore, Türkmenistan, Güney Sudan, Eritre ve son olarak Suriye sayıldı.
Amerika'nın Sesi'nden Dilge Timoçin'in aktardığı bilgiye nazaran, Türkiye son 10 yılda dünya genelinde özgürlüklerin en çok gerilediği ikinci ülke oldu. 10 yılda 31 puan gerileyen Türkiye’nin önündeyse 32 puan kayıpla Orta Afrika ülkesi Burundi yer aldı.
Yerel seçim sonuçları olumlu karşılandı
Raporun Avrupa kısmında bedellendirilen Türkiye için son lokal seçim sonuçları, liberal demokrasi ismine gelişme mümkünlüğü olarak tanımlandı. Raporda, “Türkiye’deki seçmenler Ankara ve İstanbul belediye başkanlıklarında Adalet ve Kalkınma Partisi’ni yerinden etti’’ denildi.
2020’de yakından izlenecek 10 ülke ortasında yer alan Türkiye için “Belediye seçimleri, zafer kazanan muhalefet için dönüm noktası olsa da temel insan haklarında kısıtlamalar sürdü. Suriye’nin kuzeyinde devletin düzenlediği harekata karşı seslerini yükseltenlere baskı uygulandı’’ sözleri kullanıldı.
Raporda, ABD’nin Suriye’nin kuzeyinden çekilmesiyle oluşan boşluğu Rusya ve Türkiye’nin doldurmasıyla, bölgedeki Kürt nüfusa karşı yeni bir berbat muamele dalgasının yayıldığı ve IŞİD’le gayretin tehlikeye girdiği de savunuldu.
Suriye’nin peşi sıra Libya’da karmaşıklaşan çatışmalarda Rusya ve Türkiye’nin rollerine de raporda dikkat çekildi.
Freedom House'un 2020 Dünya Özgürlük Haritası'nda yeşil alanlar ''Özgür'', sarı alanlar ''Kısmen Özgür'' Türkiye'nin dahil mor alanlar ''Özgür Olmayan'' ülkeleri gösteriyor
ABD giderek geriliyor
Raporda özgür ülkeler ortasında olan ABD son 10 yılda 8 puan kaybetti ve Slovakya, Letonya ve Slovenya üzere ülkelerin de gerisine düştü.
ABD’ye sert tenkitlerin getirildiği raporda “Trump idaresi demokrasi ve insan hakları unsurlarına dayalı bir dış siyasete daima bağlılık göstermekte başarısız oldu. Lider Venezuela ve İran üzere ABD düşmanı ülkelerdeki otoriter suistimalleri açıkça kınasa da Türkiye ve Mısır üzere klâsik güvenlik ortaklarının açık hak ihlallerini mazur gördü’’ sözleri kullanıldı.
Freedom House, Trump’ın diplomatik dayanaklarını kazanmak için Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ve Kuzey Kore Devlet Lideri Kim Jong-un üzere otoriter başkanları güzel gördüğünü de yazdı.
Raporda, ABD’de başta Lider olmak üzere siyasi başkanların basına, hukukun üstünlüğüne ve demokrasinin öteki ögelerine şiddetli saldırdığı yer aldı. Bu taarruzlar nedeniyle de, rapora nazaran, ABD’nin öteki ülkeleri temel insan hakları ve özgürlükleri savunmaya ikna etmesi zorlaştı.
Özgürlükler 14 yıldır düşüşte
Freedom House'un özgürlük raporuna nazaran 2019 yılı, tüm dünyada özgürlüklerin arka arda giderek gerilediği 14'üncü yıl oldu. Rapora nazaran 2019’da 64 ülkede halkların siyasi hakları ve sivil özgürlüklerinde gerileme yaşandı; bu alanlarda yalnızca 37 ülkede ilerleme kaydedildi. 2018’de ilerleme kaydedilen ülke sayısı 50’ydi.
2019’un en fazla kayıpları da en büyük kazanımları da Afrika ülkelerinde kaydedildi. Sudan, Madagaskar ve Etiyopya, en çok demokratik kazanımı elde ederken, Benin, Mozambik ve Tanzanya ise seçimlerdeki yolsuzluklar ve devletlerin baskı siyasetleri nedeniyle en fazla gerileyen ülkeler oldu.
Son 20 yıldır “Özgür’’ kategorisinde yer alan ve demokrasi örneği sayılan 41 ülkenin 25’inin puanlarındaysa bu yıl net düşüşler kaydedildi. Mesela Pekin idaresi tersi protestoların düzenlendiği Hong Kong’da polisin baskısı ve hükümet yanlısı kümelerin atakları nedeniyle dört puanlık düşüş yaşandı.
Çin’in Uygurlar’a baskısı da raporda yer aldı
“Çin’de rejimin Uygurlar’a ve öbür Müslüman kümelere yıllardır kültürel imha siyaseti uyguladığı belgelenmiştir’’ diyen Freedom House Hindistan’da Müslümanlar’a ayrımcılık yapan yeni vatandaşlık maddesine ve Başbakan Narendra Modi hükümetinin Keşmir’in özel statüsünü kaldırmasına yer verdi.
Raporda, “Dünyanın nüfusu en yüksek 25 demokrasisi ortasından sıralamada en çok puan kaybeden ülke olan Hindistan, bölgesinde otoriter Çin’e karşı demokratik bir karşı öge olarak görülüyordu. Lakin şu anki Hindistan hükümetinin demokratik kurallardan kaygı verici halde sapması, Pekin ile Yeni Delhi ortasındaki ayrımı bulanıklaştırıyor’’ tabirleri kullanıldı.
