Geçtiğimiz günlerde toplumsal medyada viral olan, haber sitelerinde ve hatta gazetelerde kendine yer bulmuş birtakım haberler gerçeği yansıtmıyor lakin birinci etapta hepimiz bunun karşıtı olduğunu düşündük.
Gelin, bu haberler neymiş ve işin aslı nasılmış daima birlikte görelim.
Detaylara geçmeden önce bir evvelki içeriğimizi şöyle bırakalım
Teyit.org işbirliği ile…
1. “Çinli virolog Li-Meng Yang’ın ‘koronavirüsün insan yapımı’ olduğu iddiası”
Covid-19 salgının başından beri virüsün kökeninin “insan yapımı” olduğu, laboratuvarda üretildiği tezleri ortaya atılıyordu. Çinli bir virolog olan Li-Meng Yan’ın savına nazaran “yeni koronavirüs” Çin ordusu tarafından, farklı ülkelerden bilim insanlarının yardımıyla laboratuvarda üretildi.
Ancak tez hakikat değil. Li-Meng Yan SARS-CoV-2’nin kökenine dair bilinenleri çürütecek ispatlar sunmamış. SARS-CoV-2’nin doğal bir kökene sahip olduğunu gösteren güçlü genetik çalışmalar varken, aksini işaret eden bilimsel delillerin varlığı mevcut değil.
Virolog Li-Meng Yan’ın bu çalışması 14 Eylül 2020’de yayımlandı. Çalışmaya zenodo.org isimli siteden ulaşılıyor.
Li Meng Yan ve takımı, SARS-CoV-2’nin kaynağının tabiat olduğu teorisinin yanlışsız olmadığı ve hastalığın laboratuvar kaynaklı olabileceği üzerinde duruyor.
Birçok bilim insanı, Li-Meng Yan’ın bu çalışmasının bilimsel temelli olmadığını açıkladı. Zira eldeki bilgilere nazaran virüsün laboratuvar ortamında üretildiğini öne süren Yan’ın ispatları ne kadar güçsüz ve yetersizse, virüsün tabiattan geldiğinin ispatları bir o kadar fazla.
Britanya Bath Üniversitesi’nden mikrobiyal patogenez uzmanı Andrew Preston, sunulan çalışmanın bilimsellik sıfatı alabilecek kadar titiz bir hakem incelemesinden geçmediği ve dahası çalışmadaki argümanları destekleyecek hiçbir kaynak sunulmadığını anımsatıyor. Preston bu çalışmanın objektiflikten uzak, komplo teorilerini anımsatan lisanına de işaret ederek, evvelki araştırmaları çürütecek rastgele bir delil sunulmadığını aktarmış.
Kaynak
2. “Fransa’da 37 kişinin içinde sperm bulunan sufle yediği için hastalandığı iddiası”
Bazı haber sitelerinde art geriye yer alan bir haberde, üç Michelin yıldızlı Le Gallion restoranının işletmecisi Jacques DeNoiret’in, 37 müşterisinin sperm ile yaptığı kremalı sufleleri yedikten sonra herpese yakalandığını itiraf ettiği argüman ediliyordu.
Ancak tez yanlışsız değil. Haberin kaynağı World News Daily Report parodi içerikler üreten bir site. Ayrıca Jacques DeNoiret isminde ünlü bir şef yahut üç Michelin yıldızlı Le Gallion diye bir restoran yok.
Kanada merkezli World News Daily Report, mizah ve satir maksatlı uydurma içerikler ürettiğini açıkça belirten bir site.
Şef olduğu öne sürülen “Jacques DeNoiret” ismini arattığımızda, sırf mevzuyla ilgili haberlere rastlıyoruz. Bu isimde ünlü bir şefin yaşadığını gösteren diğer bir ispat yok. Dünyaca ünlü bir şefin, ferdî bir internet sitesinin de olması beklenebilirdi.
Michelin yıldızlı restoranların listelendiği resmi internet sitesinde de bu isimdeki üç yıldızlı rastgele bir restoran yer almıyor.
Ayrıca cinsel yolla bulaşan genital herpes için, sperm bir tehdit de değil. Herpes ciltte taşınıyor ve partnerin genital bölgesi, ağzı ya da boğazıyla temasla bulaşıyor. Haberde geçen bir öteki hastalık olan sifilis (frengi) de spermle değil tensel temasla taşınıyor.
Kaynak
3. “Fatih Erbakan’ın İstanbul Mukavelesi hakkındaki iddiaları”
Kadına yönelik şiddet ve konut içi şiddetin önlenmesini amaçlayan İstanbul Sözleşmesi’ne ait savlara her gün yenileri ekleniyor. Sözleşmeye karşı çıkanlardan Yine Refah Partisi Genel Lideri Fatih Erbakan, Haber Global’de katıldığı televizyon programında da “İstanbul Sözleşmesi’ne neden karşısınız?” sorusuna verdiği karşılıkta görüşlerini lisana getirirken kimi argümanlarda bulundu.
Bu argümanlara tek tek bakalım.
İDDİA: İstanbul Mukavelesi Alfred Kinsey’nin çalışmalarına dayanıyor.
*İstanbul Kontratı toplumsal cinsiyet üzerine şurası ve Kinsey’nin bu alanda bir çalışması yok. Kinsey tabiat bilimleri uzmanı.
İDDİA: Kinsey cinsel yönelim teorisi kitabıyla zoofili, nekrofili, pedofili ve ensesti olağanlaştırıyor, eşcinselliğin insanın tabiatında olduğunu, özgür bırakılması gerektiğini savunuyor.
*Alfred Kinsey’in raporları metodolojik olarak eleştirilse de alandaki en güçlü araştırmalardan. Kinsey çalışmalarında zoofili, nekrofili üzere parafililerin savunuculuğunu yapmıyor.
İDDİA: Toplumsal cinsiyet teorisini ortaya atanlardan biri de biseksüel bir erkek olan Simone de Beauvoir. Toplumsal cinsiyetin müfredata alınmasını ve okullarda okutulması gerektiğini savunuyor.
*Fransız muharrir ve filozof Simone de Beauvoir, Erbakan’ın argüman ettiğinin tersine bir bayan. Simone de Beauvoir’ın bayanlarla da birlikte olduğu biliniyor.
İDDİA: Mukavele şiddeti engellemiyor. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin en yaygın olduğunu İskandinav ülkelerinden Danimarka, Finlandiya ve İsveç dünyada & Avrupa’da bayana şiddetin en yüksek olduğu ülkeler.
*Uluslararası raporlarda İskandinav ülkelerinin dünyada yahut Avrupa’daki en yüksek bayana şiddet oranına sahip olduğunu söyleyen bir bilgi yok.
İDDİA: Milletlerarası Af Örgütü’nün araştırmasına nazaran Finlandiya yılda 50 bin tecavüz hadisesiyle dünyada birinci sırada.
*Uluslararası Af Örgütü’nün araştırmasında Finlandiya’nın yılda 50 bin tecavüz olayıyla dünyada birinci sırada olduğu bilgisi yer almıyor. Güncel datalara nazaran dünyada en yüksek tecavüz oranına sahip ülke Güney Afrika.
Ülkelerdeki cinsel şiddet hadiselerine ait datalarla, manalı bir kıymetlendirme yapmak birçok vakit mümkün değil. Zira ülkelerin benimsediği kabahat tarifleri, raporlama ve takip metotları birbirlerinden hayli farklı.
Kaynak
4. “Antep fıstığının Covid-19’a karşı gözetici özelliğinin olduğu iddiası”
Covid-19 salgının başından beri hastalığı önlediği ya da tedavi ettiği sav edilen pek çok besinle ilgili savlar paylaşıldı. Bu sefer haber sitelerinde yer alan bir argümana nazaran, antep fıstığı Covid-19’a karşı gözetici idi. Tezimiz, Tıbbi Beslenme Danışmanı olduğu söylenen uzman hekim Eyyüb Yılmaz tarafından ortaya atılmış.
Ancak argüman gerçek değil. Antep fıstığının Covid-19 salgınına karşı kollayıcı olduğu tarafında hiçbir bilimsel data yok. Antep fıstığıyla ilgili yapılan birtakım çalışmalarda antienflamatuar ve antiviral özelliklerine bakılmış olsa da bu çalışmalar kâfi değil. İddiayı ortaya atan kişi bununla ilgili rastgele bir kaynak göstermemiş.
Eyyüb Yılmaz’a nazaran, kavrulmamış antep fıstığındaki vitaminler, hücre güvenlik duvarını güçlendiriyor ve Covid-19’a karşı önlem niteliğinde.
Bazı çalışmalarda, antep fıstığının oksidatif gerilim ve iltihaplanmaya karşı aktifliğinin olabileceği görülmüştür. Antep fıstığında bulunan biyoaktiflerin, in vitro (laboratuvar ortamında) ve in vivo (canlı dokularda, yaşayan dokular üzerinde) olarak daha düşük dozlarda kimi antioksidanlar ve antienflamatuar özellikler sergilediği çalışmalar var.
Bunun yanı sıra, İtalya’da yapılan bir çalışmada da antep fıstığındaki polifenollerin HSV-1 (Herpes Simpleks Virüs) yani halk lisanında uçuğa sebep olan virüse karşı tesirli olduğu gösterilmiş.
Ama bu çalışmalar epey az ve çalışmaların birçoklarında Amerikan Fıstık Yetiştiricileri’nin bilimsel danışman yahut finansman sağlayan olduğu açıkça görülüyor. Bu durum, haliyle bilimsel çalışmalarda bir çıkar çatışması yaratabiliyor. Bütün bu çalışmaların dışında ise antep fıstığının Covid-19’a karşı hami olduğu istikametinde hiçbir bilimsel data yok.
Kaynak
5. “Fotoğrafların Afrika’da Müslüman oldukları için yakılan çocukları gösterdiği iddiası”
Özellikle Facebook’ta yayılan birtakım görsellerin Afrika’da Müslüman oldukları için yakılan çocukları gösterdiği argüman edildi.
Ancak tez yanlışsız değil. Fotoğraf Kenya’da yaşanan bir hırsızlık olayının akabinde çeteler tarafından yakılan çocuklar ile ilişkilendiriliyor. Olayı anlatan orjinal haberde rahatsız olduğu için görsel kullanılmamış. İlgili görseller ise öteki bir olaya ilişkin.
İddia konusu görsel aksine görsel arama ile aratılınca karşımıza Kenya’da hırsızlık yaptığı için yakılan çocukları anlatan haberler çıkıyor.
Bu haberlerse Ağustos ayı başında ortaya çıkmış. Haberlere nazaran hırsızlığın akabinde çeteler tarafından yakalanan çocuklar, tekerleğe bağlanıp ateşe verilmiş. Haberlerde çocukların fotoğraflarının yanında, yanan vücutların olduğu bir öbür görsele daha denk geliyoruz.
Bu haberlerin kaynağı ise “Nairobi News”. Olay, 4 Temmuz 2020 tarihinde Nairobi’de yaşanmış. Teyit, Afrika Check aracılığı ile haberi yazan muhabir Amina Wako’ya ulaştı. Wako her iki görselin de çocukların yakılması haberiyle ilgili olmadığını ve haberde bahsedilen çocukların ergenlik çağında olduğunu belirtti. Haberin özgününe hassas oldukları için fotoğraf konulmamış.
Kaynak
