ABD Savunma Bakanlığı Pentagon tarafından fonlanan Kanada merkezli şirket Medicago, Covid-19 aşısını geliştirdiklerini ve Amerikan İlaç ve Besin Yönetimi (FDA) onayını almaları halinde ayda 10 milyon aşıyı üretmeye başlayabileceklerini duyurdu.
Euronews'den Sertaç Aktan'ın haberine göre koronavirüsün genetik sekansını elde eder etmez 20 gün içinde aşıyı geliştirdiklerini söyleyen Medicago CEOsu Bruce Clark genetik kodun özel bir usul ile elde edildiğini ve bu formülün de FDA tarafından onaylanmasına gereksinim duyduklarını kaydetti.
Clark bürokratik pürüzler ortadan kaldırılırsa aşının Kasım ayında hazır olacağını açıkladı.
Bunun yanı sıra İsrailli bir firma da aşıyı geliştirmeyi başardıklarını ileri sürdü.
Medicago CEOsu Clark ise kendi metotlarının bu şirketten daha tesirli ve sağlam olduğunu sav ederek şunları söyledi:
“Aşıyı geliştirdiklerini öne süren birkaç firma daha var fakat bunlar farklı teknolojiler. Kimileri, bırakın Kovid-19'u, şimdi hiçbir bahiste kendini kanıtlamamış olan RNA yahut DNA bazlı aşı tipleri. Umarım başarılı olurlar tabi.”
Bitkisel yol sayesinde süratli geliştirildi
Clark, kendi grubunun muvaffakiyetini ve bu kadar süratli formda bir aşı geliştirilmesini kullandıkları metod ile açıklıyor. O da; aşı proteinlerini geliştirmek için biyolojik reaktör olarak klasik tavuk yumurtası değil bitki kullanılması.
Geleneksel aşılar için çok fazla sayıda yumurta gerekiyor. Aşı geliştiricileri bu yumurtalara virüsü enjekte ederek deneme yanılma usulü ile ilerliyor.
Ancak bu süreç hem çok uzun sürüyor hem de pahallı. Bunun yanında sonuçları da harika olmaktan çok uzak. Mutasyonlar da aşıyı etkisiz kılabiliyor.
Zaman kaybetmeden aşı safhasına geçilebiliyor
Medicago firması canlı virüs üzerinde çalışmak yerine son 10 yıldır geliştirilmekte olan bitki usulü ile çalışıyor.
Bu süreçte virüsün genetik kodu hedefe uygun halde genetiği dizayn edilmiş agrobakteri içine enjekte ediliyor. Agrobakteri bitkilerde tümöre sebep olan ve bunun için yatay gen transferi kullanan bir cins Gram- negatif toprak bakterisi.
Bu bakteri tütün gibisi bir bitki tarafından bünyeye alınıyor ve aşıda kullanılacak olan proteinleri bitki kendi otomatik olarak üretmeye başlıyor. Şayet virüs, Covid-19'da beklendiği üzere, mutasyon geçirirse üretim yeni bitkiler kullanılarak güncelleniyor.
İşte bu da yumurta ile çalışan üreticiler ile bitkiler ile çalışan üreticiler ortasındaki temel farkı oluşturuyor. Bitkiden gerekli proteini alan üretici beklemeden direk olarak aşı safhasına geçiyor.
DARPA'dan Medicago'ya milyonlarca dolarlık fon
Pentagon'un Gelişmiş Savunma Araştırma ve Proje Ajansı'nın (DARPA) bu yeni metot nedeni ile Medicago'yu desteklediği ve bunun için 'Mavi Melek' programı çerçevesinde 100 milyon dolar bütçe ayırdığı belirtiliyor. Bu bütçenin aslan hissesinin Medicago firmasının Kuzey Carolina eyaletinde kurulan yeni laboratuarı için harcandığı aktarılıyor. 20 günde geliştirilen aşı da bu laboratuarda üretildi.
Tarihteki birinci vegan aşı olabilir
Medicago CEOsu Clark'ınyaptığı açıklamalara nazaran şu noktada muhtaçlık duydukları tek şey FDA onayı almak için mecburî olan 'klinik deney' safhalarına direkt beşerlerle başlayabilmek ve üretime geçebilmek.
Eğer hayvan deneyleri de atlanır ve direk insan testlerine geçilmesine müsade edilirse Medicago'nun ürettiği aşı tarihteki birinci baştan sona vegan aşı olma özelliğine sahip olacak.
Başka kimler aşıyı geliştirmeye yakın?
ABD Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü Yöneticisi Dr. Anthony Fauci de Perşembe günü yaptığı açıklamada -firma ismi vermeden- birkaç hafta içinde bir aşının insan testleri için hazır olabileceğini duyurdu.
Ancak en süratli süreç de dahi büyük ölçülerde üretimi ve kitlelere ulaştırılmasının 12 ila 18 ay ortası bir vakit alacağını kelamlarına ekledi.
Belçika'nın Leuven Üniversitesi de virüs için fareler üzerinde test evresine geçildiğini duyurdu. Birinci sonuçların olumlu çıktığını açıklayan ve bu sebeple hayvan deneylerine geçtiklerini belirten virolojist Johan Neyst birkaç hafta içerisinde bu basamağın da tamamlanabileceğini lakin tekrar de aşının onay alıp kitlesel seviyede üretilmesinin en az 18 ay alacağını kaydetti.
