Yerli yabancı tüm yatırım kurumları gözünü 14 Mayıs seçimlerine dikerken, bilhassa yabancıların raporlarında dolar/TL takip ediliyor. Birçok yabancı kurum dolarda yükseliş öngörürken, uzun vakittir baskılanan kurlarla TL’nin gerçek pahasını yükselmesi de başka sorun teşkil ediyor. İktisatta dengelerin piyasa dinamikleri içinde oluşmamasının yarattığı yapay fiyatlama ortamında belirsizlikleri ve müdahaleleri sevmeyen piyasalarda seçim sonrasında netleşme isteğini de getiriyor. Fakat işler tarih yaklaştıkça giderek zorlaşıyor. Gelin birlikte hangi kurum dolar/TL’de ne bekliyor? Uzmanlar neler söylüyor bakalım.
14 Mayıs seçimleri siyasalların çekişmelerine neden olurken, bilhassa iktisat siyasetleri için çok mana tabir ediyor. Kurum raporlarında öne çıkan tabir “kim kazanırsa kazansın” olurken, seçimlerden sonra değişimin kaçınılmaz olduğuna dair fikir vermesi açısından kıymetli oluyor.
Siyasi değişimlerden bağımsız bir formda, iktisattaki değişimin şu periyot baskılanan alanlarda serbestiye dönüşecek olmasıyla görülebilecek düzeyler hem yatırım için hem de iş yapmak açısından fiyatlamalarda sis bulutunun dağılmasını bekleyeneler için kıymetli oluyor.
Morgan Stanley üzere değerli kurumların iddiaları gündem olurken, doların TL karşısında yıl sonunda Nomura 20,80 ve Barclays 27,50 olacağını söylemişti.
Bloomberg data platformunda derlenen tabloyu da araştırma analisti Tuğba Özay paylaşmıştı.
Türkiye iktisadını yakından takip eden Bluebay Stratejisti Timothy Ash’in tahlillerini de yansıtan ve seçim sonrası iktisat idaresine yönelik haberler dikkat çekmişti.
Independent Türkçe’den Gökçen Tuncer, Capital Economics Kıdemli Gelişen Piyasalar Ekonomisti Liam Peach ve Timothy Ash görüşlerini yazdı.
Türkiye’de makroekonomik dengesizliklerin giderek derinleştiğine dikkat çekilirken, muhalefetin zaferinde ‘hızlı bir canlanma’ olabileceği üzere, ‘bu canlanmanın süratli bir biçimde kaybolabileceği’ de öngörülüyordu.
Peach, iktisatta seçim sonuçlarından bağımsız olarak TL’de yıl sonu 26, 2024 sonunda da 32 TL düzeylerini söylem ediyordu.
Ash, muhalefetin kazanmasının olağanlaşma takviyesiyle “2023’ün ikinci yarısında gelişen piyasaların en düzgün öykülerinden birinin yazılabileceğini” söylüyordu.
Ash, iktisat idaresi için ÂLÂ Parti’den Bilge Yılmaz, DEVA’dan Ali Babacan ve İbrahim Çanakçı, TCMB için de Ali Hakan Kara ve Citibank’tan İlker Domaç isimlerini verirken, ‘Bu takımların süratlice para siyasetini olağanlaştırmaya başlayacağını ‘ ve kredibilitelerinin yüksek olmasının’ piyasalara inanç aşılayacağını belirtiyordu.
Yurt içindeki kestirimlere gelirsek iktisat medyasının kıymetli isimlerinden Alaattin Aktaş, seçimlerin sonraki günü olan 15 Mayıs tarihi için dolarda yükseliş beklemenin ne kadar gerçek olduğuna dair bir yazı kaleme almıştı.
Uzun müddettir baskılanan doların seçimlerden sonraki gün, sandıktan çıkan sonuçlara nazaran, ‘Dövizin 15 Mayıs sabahı kesinlikle artacağını söylemek yanlışsız mu?’ başlıklı yazısında, senaryoları ele alıyor.
Seçimi Cumhur ittifakı kazanması halinde, uzun müddettir baskılanan dövizde bir gecede bu süreçten vazgeçilmeyeceğini söylerken, artışın vakte yayılacağını belirtiyor ve 2024’teki lokal seçimleri işaret ediyor.
Seçimi Millet ittifakının kazanmasında ise Türkiye’nin Batı’ya döneceğini, bunun da Körfez ülkeleri ve Rusya’dan girişleri sonlandıracağını söylüyor.
Burada da sürecin süratli işlemeyeceğini öngören Aktaş, baskının yatırım girişleriyle kalkması halinde istikrarın oluşabileceğini kestirim ediyor.
Şerh düştüğü toplumdaki çekinceyi de ‘Seçimi Millet ittifakı kazandığında mazbatalara kadar geçecek sürede’ TCMB’nin döviz üzerindeki baskıyı kaldırıp kaldırmayacağı formunda sorguluyor. Merkez Bankası’nın bu türlü bir adım atmayacağını atmaması gerektiğini belirtirken, bu türlü bir durumda ise mazbatalar sonrası geri çekilme olacağını öngörüyor.
Prof. Dr. Fatih Özatay da bu mevzuda bir makale hazırlıyor. “Döviz kuru: Cumhur İttifakı ve Millet İttifakı senaryoları” başlıklı yazıda senaryolar bedellendiriliyor.
Yetkin Report’ta yer alan değerlendirmede, Millet ittifakının kazanması halinde, ‘makule dönüşün üç ayağı var’ diyen Özatay, ‘Ekonomik istikrar’, ‘Kurumsal değişiklikler’ ve ‘Ekonomi dışı düzenlemeler’ olarak 3 unsurda durumu özetliyor.
‘İktisadın ‘çuvalladığı’ alan’ olarak nitelediği dolar/TL varsayımlarını Özatay, piyasada son periyotta atıp tutmak olarak değerlendirse de ‘koşullara bağlı olarak’ tartışmakta sakınca görmüyor. Aktaş üzere seçim sonrası çabucak vazife alınamayacağını hatırlatan ünlü ekonomist, küreselde sorun olmazsa, programlar uygulanmaya başladıktan sonra, inanç kazanılmasıyla dengelense de ‘yeni iktisat programı uygulanmaya başlayana kadar döviz kurunda bir ölçü oynaklık beklemek gerekir’ diyor.
TL’nin gerçek kıymetlenmesine yani enflasyon karşısında yüksek kaldığına yönelik de Özatay, bu değerlendirmeyi TÜFE’den direkt ayrıştırarak, Yİ-ÜFE’ye nazaran “hala epey bedelsiz bölgede” olarak tanımlıyor.
Cumhur ittifakının kazanmasını ise birebir programla, ‘kuru uzun müddet baskı altında tutmak mümkün değil’, kısmen olağanlaşma ile ‘TL’nin ana eğiliminin pahalanma istikametinde olmayacağı açık’ ve sermaye denetimlerinin tümüyle yasaklanması halinde düzgün düşünülmesi halinde belirsizlik, lakin günlük kararlarla ‘yine sürdürülebilir değil’ diyerek öngörüyor.
Son ve en değerli ihtimal olarak ise ‘Cumhurbaşkanlığını bir ittifakta, Meclis başka ittifakta’ olursa durum özetle:
Bu çok fazla belirsizlik içeren bir senaryo; Cumhurbaşkanlığı ve Meclis başka ellerde olursa döviz kurunda daima birden yükselme eğilimi ve çok oynaklık mümkün.
Bu kadar anlatmışken finali de Dokuz Eylül Üniversitesi’nden Prof. Dr. Yaşar Uysal, paylaşımıyla yapalım. Mealen hoca diyor ki TL’nin gerçek olarak pahalanması, cari açıktan çok dışardan yatırım (para) gelmesiyle alakalı oluyor. Artık siz karar verin seçimden sonra dolar/TL’de ne olur???