TÜİK’e Nazaran Düşen İşsizlik, DİSK’e Nazaran Türkiye Tarihinin En Yüksek Seviyesinde

TÜİK'in evvelki gün açıkladığı bilgilere nazaran Türkiye'de dar tarifli (resmi) işsizlik oranı 0,2 puan azalarak yüzde 12,8 düzeyinde gerçekleşti. 

Ülke genelinde işsiz sayısı 2020 Nisan devrinde geçen yılın birebir periyoduna nazaran 427 bin kişi azalarak 3 milyon 775 bin kişi oldu.

Ancak Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi'nin (DİSK-AR) raporuna nazaran TÜİK'in “dar tanımlı” işsizlik dataları gerçeği yansıtmıyor.

Konuya ait DİSK-AR tarafından paylaşılan raporda Kovid-19 salgınının büyük bir istihdam sarsıntısına yol açtığına dikkat çekildi ve “Yüz binlerce işyeri kapanmış, devasa bir iş ve istihdam kaybı yaşanmışken TÜİK'in işsizliğin düştüğünü açıklaması inandırıcı değildir. TÜİK'in işsizlik hesaplama tekniği Kovid-19 üzere bir salgın devrinin tesirlerini yansıtmaktan uzaktır” denildi.

Kovid-19 devrinde yaygın olarak işten çıkarma yerine kısa çalışma ödeneği ve fiyatsız müsaade ödeneği kullanılması nedeniyle milyonlarca emekçinin çalışmadığı halde istihdamda gözükdüğüne dikkat çekilen raporda, “TÜİK'in prosedürüne nazaran, kısa çalışma ödeneği ve fiyatsız müsaade ödeneği alan çalışanlar iş aramadıkları için işsiz sayılmıyor. Bu nedenle Kovid-19'un yarattığı iş ve istihdam kaybını hesaplamak için DİSK-AR alternatif hesaplama prosedürlerine başvurdu” diye kaydedildi.

DİSK-AR tarafından hazırlanan raporun özet bulguları ise şöyle:

• Geniş tarifli işsizlik ve iş kaybı 17,7 milyonu aştı.

• Kovid-19 11 milyona yakın yeni iş kaybı ve işsiz yarattı.

• Revize edilmiş geniş tarifli işsizlik ve iş kaybı oranı yüzde 52 olarak hesaplandı.

• Kadın işgücü sayısı yüzde 13,9, bayan istihdamı sayısı yüzde 11,9 azaldı.

• İstihdam bir yılda 2 milyon 585 bin kişi düştü.

• İşbaşında olanların sayısı 7,1 milyon düştü.

• Ümitsiz işsizlerin sayısı 553 binden 1 milyon 310 bine yükseldi.

Ekonomist Mahfi Eğilmez, TÜİK'in hesaplama sistemini ferdî web sitesindeki “Gerçek İşsizlik Oranı” başlıklı yazısında ele aldı. 

Eğilmez'in yazısı şöyle:

“TÜİK Nisan ayı işsizlik oranını yüzde 12,8 olarak açıkladı. Evvelki ayın işsizlik oranı yüzde 13,2, bir evvelki yılın Nisan ayı işsizlik oranı ise yüzde 13 idi. Yüzde 12,8’lik işsizlik oranı kamuoyunda her zamankinden daha da fazla reaksiyon yarattı. Halbuki bu oran, kabul edilen varsayımlara nazaran yanlışsız. Asıl soru şu: Kabul edilen varsayımlar gerçek hayatı yansıtıyor mu yoksa hayal eseri mü?

15 ve daha üst yaştaki bir kişinin işsiz sayılabilmesi için: (1) Son 4 hafta içinde bir gün dahi fiyatlı ya da fiyatsız hiçbir işte çalışmamış olması, (2) Son 4 hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış olması, (3) 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olması gerekiyor.

Bu tanıma uymayanlar mesela işsiz olduğu halde son 4 haftada iş başvurusu yapmamış olanlar yahut birisinin yanında bir gün fiyatla bir iş yapmış olanlar ya da bir gün karın tokluğuna çalışıp da fiyat almamış olanlar işsiz sayılmıyor. Artık bu çerçevede eldeki bilgileri öncelikle bir tablo haline getirelim.”

“Tabloya bakacak olursak; Türkiye’de son bir ayda ve son bir yılda istihdam edilenlerin sayısı azalmış. Bu durumda olağan olarak işsizlerin sayısı artacağı yerde o da azalmış. 

Bu tuhaf durumun nasıl ortaya çıktığının cevabı tablonun 4 ve 7 numaralı satırlarında gizli. 4 numaralı satırda yer alanlar; son 4 hafta içinde hiçbir işte fiyatlı ya da fiyatsız çalışmadığı halde iş başvurusu yapmayanlarla mevsimlik çalışma, konut bayanı olma, öğrencilik, gelir sahibi olma, emeklilik ve çalışamaz halde olma üzere nedenlerle iş aramayıp lakin işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirtenleri söz ediyor. 

4,5 milyonu aşkın sayıdaki bu bireyleri de işsiz sayısına ve işgücüne eklersek (ki işin doğrusu budur) işsizlerin sayısı 8,4 milyona ve geniş işsizlik oranı da yüzde 24,6’ya yükseliyor. İşte Türkiye’nin gerçeğe en yakın işsizlik oranı budur. 

Resmi ve geniş işsizlik oranlarını bir grafikle gösterelim.”

“Son periyotta resmi işsizlik oranıyla geniş işsizlik oranı ortasındaki bağın düzgünce kopmasının nedenleri ortasında iktisadın büyüyememesi nedeniyle işsizlerin iş bulma umudunu kaybetmesi, resmi kanallar yerine özel bağlantıları devreye sokmaya yönelmeleri üzere nedenler sayılabilir. Son 2 aydaki büyük kopuşun bir nedeni Covid – 19 pandemisinin yarattığı sıhhat kaygısıyla işsizlerin iş bulmak için müracaat yapmaya gitmekten çekinmeleridir.

Her ne kadar kamuoyunda büyük kuşkular yaratsa da TÜİK’in temel aldığı resmi işsizlik oranı hesaplaması temel alınan varsayımlar altında gerçek olabilir. Buradaki sorun temel alınan varsayımların Türkiye hesaplaması için gerçekleri yansıtmamasıdır. Zira gelişmiş ülkelerde işsizler daima müracaat yaptığı halde bizde bir mühlet sonra umudunu kesenler iş müracaatında bulunmuyor ve işsiz sayılmaktan çıkıyor. O nedenle Türkiye’deki işsizliği en hakikat gösteren oran üstte değindiğimiz son 4 hafta içinde işi olmadığı ve işbaşı yapmaya hazır olduğu halde iş için başvurmayanların da dahil edildiği geniş işsizlik oranı olan yüzde 24,6’dır ve bu oran 2013 yılından beri daima artış eğilimindedir.”