Tüm Taleplere Karşın ‘Hayvan Hakları Yasası’ Neden Çıkmıyor?

Türkiye'de hayvanlara yönelik şiddet ve azap haberleri son periyotta büyük bir artış gösterirken kamuoyunda da infiale neden oluyor.

2004 yılında kabul edilen ve hala yürürlükte olan lakin yetersiz bulunan 5199 sayılı Hayvanları Muhafaza Kanunu’na nazaran hayvanlara karşı kabahat işleyenlere düşük idari para cezaları uygulanıyor. Zira hayvanlar “can” olarak değil “mal” olarak bedellendiriliyor. 

Hayvan Hakları Federasyonu (HAYTAP) Lideri ve birebir vakitte bir hukukçu olan Ahmet Kemal Şenpolat bu bahiste şunları söylüyor:

“Kapalı alanda sigara içen ya da yere tüküren bir beşere nasıl isimli düzenekler tarafından ceza verilemiyor ve idari para cezalarıyla geçiştiriliyorsa; hayvanlara tecavüz etmek, öldürmek, zehirlemek de kabahatler kanunu kapsamında bedellendiriliyor. Münasebetiyle kabahat olan rastgele bir şey mahkeme önüne gelmiyor. Hayvanlar mal olarak kabul edildiğinden yalnızca sahipli hayvanlar kelam konusu olduğu vakit, o da sahibinin şikayet etmesi halinde isimli sistem devreye giriyor.”

Hayvanların bir “mal” olarak değil de “can” olarak kabul edilmesi bundan iki yıl evvel bir yavru köpeğin uğradığı azap ile gündeme gelmişti.

Sakarya’da 2018 yılında gördüğü azap sonrası hayatını kaybeden ve toplumda büyük infial uyandıran yavru köpek olayının çabucak akabinde Cumhurbaşkanı Erdoğan hayvan haklarıyla ilgili önemli yaptırımlar içeren yeni yasanın bir an evvel çıkacağını belirtmişti.

Geçen mühlet içinde Meclis’teki bütün partiler araştırma kurulu çatısı altında bir ortaya gelerek günlerce çalıştı ve ortaya Türkiye'nin siyasi tarihinde çok da sık yakalanamayan bir uzlaşı çıktı. 

Komisyon’un 55 unsurluk sonuç raporu hayvanı “mal” olmaktan çıkararak, “can” olarak kabul ediyor ve türel olarak da hayvanlara azap edenlere cezalar getiriyordu.

Yasanın, komite raporunun içeriği doğrultusunda çıkması halinde hayvanlar için yeni bir sayfa açılacağı belirtiliyordu.

Raporla önerilen yeniliklerin kimileri şöye;

• Hayvanlar mevcut maddede ‘mal ve eşya’ olarak tanımlanırken, kurul raporunda ‘can’ olarak bedellendiriliyor. Bu, hayvanların karşı karşıya kaldığı şiddet olaylarının cezalandırılabilmesi için değerli bir yer oluşturacak.

• Hayvana uygulanan şiddetin ceza yasası kapsamına alınması bekleniyor. Buna nazaran hayvana şiddetin cezasının 2 yıl 1 ay olması, cezanın ertelenmemesi, para cezasına çevrilmemesi ve kabahati işleyenin sabıka siciline işlenmesi öngörülüyor.

• Hayvanlarla cinsel ilgiyi cinsel istismar kapsamına alan kurul raporu, hayvanını terk edene de 10 bin liraya kadar para cezası verilmesini öneriyor.

• Sahipli-sahipsiz hayvan ayrımına son veriliyor.

• Apartmanda hayvanla yaşama önündeki çeşitli pürüzlerin önüne geçiliyor.

DW Türkçe'nin aktardığına nazaran sayısız teşebbüse ve siyasetçilerin istekli görünmesine karşın hayvan hakları yasasının çıkmamasının çeşitli nedenleri bulunuyor.

Bunlardan birincisi hayvana şiddet olaylarının Kabahatler Kanunu değil de Türk Ceza Kanunu’na nazaran cezalandırılmasının esasen dolu olan cezaevlerini daha da doldurması kaygısı. Adalet Bakanlığı’nın bu nedenle yasanın bu hususuna çok da olumlu bakmadığı belirtiliyor.

Bir öteki neden ise hayvanlara tecavüz hadiselerinin kırsal bölümlerde yaygın olarak görülmesi ve bazen bu durumun oy dertleriyle görmezden gelinmesi. Halbuki bütün uzmanlar seri katillerin ya da insanlara karşı hata işleyenlerin evvel hayvanlardan başladığı noktasında birleşiyor.

HAYTAP Lideri Şenpolat, bu yasanın çıkması için yaklaşık 10 yıldır uğraş verdiklerini, toplumun büyük oranda bilinçlendiğini ve maddeyi istediğini belirterek, TBMM’nin yasa için neden frene bastığını ise şöyle açıklıyor:

“Tarım ve Orman Bakanlığı bu yasaya yeteri kadar sahip çıkmıyor. Bir öteki neden ise hayvanlarla ilgili olan tecavüz, öldürme, zehirleme üzere makus fiiller o kadar fazla ki Adalet Bakanlığı bunun farkına vardı ve adliye sisteminin çökeceğini düşünüyor. Lakin bu bir mazeret olabilir mi?”