Uzmanlar, “Deprem bilimcileri huzursuz eden fay çizgileri hangileri?” sorusunu yanıtladı. Prof. Dr. Okan Tüysüz, bu soru üzerine 18 kenti sıraladı ve uyardı: “Depreme hazırlıktan öteki bir şey yapamayız. Bir afet kültürünün geliştirilmesi, sarsıntı, sel, çığ, kuraklık üzere tüm afetleri kapsayacak biçimde tedbirlerin alınması gerekiyor.”
İzmir’in Seferihisar ilçesi açıklarında meydana gelen 6.6 büyüklüğündeki zelzelenin akabinde Habertürk muhabiri Alper Uruş, uzmanlara ” Zelzele bilimcileri huzursuz eden fay sınırları hangileri? ” diye sordu.
Uzmanların yorumları şöyle:
“550 tane canlı fay sınırı var”
Prof. Dr. Okan Tüysüz (İTÜ Emekli Öğretim Üyesi) “Beni korkutan yer Türkiye’nin tamamı. Öncelikli olan yer alışılmış ki; Marmara Bölgesi. Hem nüfus yoğunluğu hem beklenen sarsıntının büyüklüğü hem de ekonomik olarak Türkiye’nin can damarının İstanbul’da atması nedeniyle…
Bunun dışında Bingöl Yedisu kırılmaya çok yatkın. Yine Palu (Elazığ) civarı, Hatay-Kahramanmaraş arası benim kırılmasını beklediğim fay çizgileri. Bu çizgilerin hepsinde 7 ve 7 üzerinde bir zelzele yaratabilir.
Türkiye’de 550 tane bilinen canlı fay çizgisi var. Türkiye’nin 18 ili ise etkin fay sınırının üzerinde… Bu kentlerimiz; Aksaray, Bolu, Yalova, Bursa, Sakarya, Manisa, Balıkesir, İzmir, Denizli, Aydın, Kahramanmaraş, Erzurum, Hakkâri, Hatay, Eskişehir, Muğla, Bingöl ve Kütahya.
Depreme hazırlıktan öteki bir şey yapamayız. Bir afet kültürünün geliştirilmesi sarsıntı, sel, çığ, kuraklık üzere tüm afetleri kapsayacak biçimde tedbirlerin alınması gerekiyor. İkincisi de zelzele açısından bakacak olursak yönetmeliğe uygun olmayan yapılaşmanın kesinlikle önüne geçmeliyiz; diğer yol yok.”
“Depremin İzmir’e uzaklığı 70 kilometreydi”
Prof. Dr. Şükrü Ersoy (Yıldız Teknik Ünv. Tabiat Bilimleri Araştırma Merkezi Başkanı) “Türkiye bir zelzele ülkesi ve Türkiye’nin her yerinde sarsıntı oluşturan faylar var. İzmir sarsıntısı bize şunu gösterdi. İzmir’de zelzele olmadı; 70 kilometre uzakta bir zelzele oldu fakat birçok bina yıkıldı. Bazen yanınızdan fay geçmese de meskeniniz yıkılabilir. Türkiye’nin en sağlım görülen yerlerinde bile binaların yıkılabilmesi kelam konusu olabilir.
Batı Anadolu’da, İzmir etrafı başta olmak üzere çok fay zonu var. Ege Bölgesi’nde faylar kısa ancak sayısı fazla. Batı Anadolu’da sık sık sarsıntılar olur. Marmara’da Kuzey Anadolu Fay çizgisinde hareketlilik bekleniyor; bu tüm Marmara’yı etkileyecektir.
Muğla’dan Çanakkale’ye kadar tüm yerleşim yerlerinin yanında faylar var ve bunlar zelzele oluşturmaya çok müsait. Pek çok yerleşim alanı Türkiye’de fay zonunun üzerinde.
‘2020 bize kıymetli datalar sundu’
İzmir’deki zelzelenin tesiri faydan değil yerin makûs olmasından kaynaklıydı. Fay zonu üzerinde bulunan bir yapı, sarsıntıya karşı koyamaz. 2020 yılı, çok değerli bilgiler verdi. Bir bakıyoruz Doğu Anadolu’da, bir bakıyoruz Ege’de, Marmaris’te, Muğla’da sarsıntılar oluyor. Bunlar birbirinden çok bağımsız zelzeleler. Yerlerin jeolojik yapılarına uygun binalar yapamıyoruz.
Şu dakika itibariyle 7 büyüklüğünde bir sarsıntı Türkiye’nin her yerinde olabilir. Afetten sonra kriz idaresi artık çağ dışı. Bunda elbette çok başarılıyız ancak bunun yerine artık afet olmadan planlamak gerekiyor. Sıkı önlemler almamız gerekiyor.”
“İzmir Güzelbahçe fayı önemli”
Jeolog Şener Üşümezsoy “Bütün yer bilimcilerin zelzele riskinin mutlak olarak İstanbul olduğunu ağzına sakız yaptığı noktada, yaşanan 1999 Marmara sarsıntısı sonrası bölgede son büyük sarsıntı olduğunu söz ettim. Bundan sonra yok dedim ve optimist olarak yorumlandım. 1992 Erzincan sarsıntısının 10’ncu yıl anmasında, sorulduğunda ise; biri Erzincan’ın doğusunda Yedisu, Elazığ’da Sivrice var. Üçüncü de Akhisar ‘a dikkat çekmiştim. Buralarda zelzele olduktan sonra vurguladığım alan ise Kuşadası Körfeziydi.
İzmir açıklarındaki zelzelenin ardından Kuşadası Körfezi ‘nin devamı Aydın’a giden bir bölgede tansiyon arttı. Denizli’den başlayıp Nazilli, Aydın ve Kuşadası çizgisi boyunca Menderes Vadisi boyunca, Aydın Dağları’nı da kapsayan alanla ilgili tasa duyduğumu söyleyebilirim. 1550’den bu yana burada büyük bir zelzeleler meydana gelmedi.
Midilli’nin gerilmesiyle birlikte yine İzmir Körfezi ‘nde 1668’den beri kırılmayan Güzelbahçe fayı diye tanımladığımız Urla’ya gerçek giden fay sınırının risk taşıdığını düşünüyorum. İzmir’in kıyısını belirleyen fay çizgisine da dikkat etmek gerekir.
Ege’nin dışında, Sivrice (Elazığ), Pütürge (Malatya), Çelikhan (Adıyaman) Gölbaşı bölgesinde de bir hareketlilik kelam konusu olabilir. Buradaki fay zonu en son 1875 yılında kırılmıştı. Yine Tanyeri (Erzincan) ile Yedisu (Bingöl) ortasındaki fay çizgisi risk taşıyor. Buradaki sınır 1784 yılında kırıldı. Bu belirttiğim zonların 7 ve 7’nin üzerinde zelzele yaratması kelam konusu olabilir.”
