Bilim insanları, yalnızca Isparta Aksu’daki 20 bin tonluk toryum rezervinin, Türkiye’nin 100 yıllık güç gereksinimini karşılayacağını söyledi.
Fizik profesörleri Prof. Dr. Metin Arık, Prof. Dr. Saleh Sultansoy, Prof. Dr. M. Atıf Çetiner, Doç. Dr. Abdüllatif Çalışkan, Dr. Ümit Kaya, Isparta’da 2007 yılındaki uçak kazasında hayatını kaybeden Prof. Dr. Engin Arık’ın, Türkiye’de birinci defa gündeme getirdiği toryum, Türk Hızlandırıcı Kompleksi (TAC), Türk Bilim Kenti üzere projelerinden oluşan ‘Yeşil Nükleer Enerji’ üzerine ortak bir çalışma gerçekleştirdi.
Profesör Arık’ın rüyası
Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinde misyon yapan bilim insanları tarafından hazırlanan çalışmada, proton hızlandırıcıya dayalı toryum yakıtlı güç sistemi ele alındı.
Bilim insanları, Türkiye’nin varlıklı toryum rezervlerine hızlandırıcı teknolojisi eklenebilirse ülkemizin ve hatta dünyanın güç sorununu çözebileceğini, böylelikle Prof. Dr. Engin Arık’ın hayalinin gerçeğe dönüşeceğini vurguladı.
CERN’deki deneylerde görevli
Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde (CERN) kainatın sırlarını keşfetmek için tasarlanmış ATLAS deneyi, LHeC büyük hadron elektron çarpıştırıcısı ve FCC gelecek dairesel çarpıştırıcı projelerinde misyonlu Prof. Dr. Saleh Sultansoy, çalışmanın içeriği hakkında bilgi verdi. TOBB ETÜ Materyal Bilimi ve Nanoteknoloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Sultansoy, “Engellenerek yarım kalan TAC projesi sayesinde ‘maddenin kudret’i zerriyesi’ Türkiye ve genel olarak bu coğrafyada da irdelenecekti. Proje gerçekleşseydi, Türkiye bu alanda bölgesel cazibe merkezi ve global cazibe merkezlerinden biri olacaktı” dedi.
Toryumdan nükleer yakıt
Dünyanın artan güç muhtaçlığını karşılamak için klâsik nükleer reaktörlere alternatif olarak geliştirilen bu teknolojinin bilhassa son yıllarda büyük evre kaydettiğini belirten Prof. Dr. Sultansoy, “Toryumu nükleer yakıt olarak kullanmaya imkân sağlayacak bu teknoloji Türk kamuoyunun gündemine, 2007’de elim bir uçak kazasında kaybettiğimiz Prof. Dr. Engin Arık’ın 2002’de basına verdiği söyleşiyle taşınmıştı” dedi.
Dünyadaki toryum rezervleri
OECD Nükleer Güç Ajansı (NEA) ve Memleketler arası Atom Gücü Ajansı’nın (IAEA) datalarına nazaran dünya toryum rezervlerinde birinci sırayı 846 bin tonla Hindistan’ın aldığını belirten Prof. Sultansoy, “744 bin tonla Türkiye ikinci, 606 bin tonla Brezilya üçüncü. Avustralya 521 bin, ABD 424 bin, Mısır’da 380 bin ton olarak sıralanıyor. Türkiye’de yapılan araştırmalara nazaran ise IAEA’nın bilgilerinin çok daha üzerinde toryum rezervi olduğu kestirim ediliyor” diye konuştu.
Yüzde 20’si Türkiye’de
Türkiye’de Eskişehir- Sivrihisar bölgesinde 380 bin ton toryum rezervi tespit edildiğini kaydeden Prof. Dr. Sultansoy, “Ayrıca Malatya-Kuluncak bölgesinde havadan ön arama yapılmış, ancak rezerv tespitine yönelik çalışma yapılmamıştır.
Profesör Carlo Rubbia’nın; 1990’lardan itibaren yaptığı sunumlarda Türkiye’nin toplam toryum rezervinin 880 bin ton (dünya toryum rezervinin yüzde 20’si) civarında olduğu belirtilmektedir. Son bulgular Rubbia’nın görüşünü desteklemektedir. Yalnızca Isparta Aksu bölgesinde tespit edilen 20 bin ton üzerindeki toryum rezervi, Türkiye’nin 100 yıl boyunca güç muhtaçlığını karşılar. Bu bölgedeki toryum, Sivrihisar rezervlerinden farklı olarak, çok daha kolay işlenebilir niteliktedir” dedi.
Enerji gereksinimini yüzyıllar boyunca karşılayacak miktarda
AR-GE çalışmalarının nükleer reaktör ve proton hızlandırıcı teknolojilerini içermesi gerektiği belirtilen çalışmada, “GeV güçlü yüksek akımlı proton hızlandırıcının kurulmasını öngören ulusal bir programın gerçekleştirilmesi, ülkemizin güç ihtiyacını karşılamasının yanı sıra, bilim ve teknolojinin birçok alanında kullanılan nötron spallasyon kaynağına da sahip olmamızı sağlayacaktır. Türkiye’deki toryum rezervinin ülkemizin güç muhtaçlığını yüzyıllar boyunca karşılayacak ölçüde olduğu unutulmamalıdır” denildi.
