Birleşmiş Milletler Eski Genel Sekreteri Kofi Annan, beş sene evvel bugün hayatını kaybetti. Türkiye ve Kıbrıs üzerine yaptığı çalışmalar ile bu bölgelerde tanınırlığa sahip olan Annan, 2004 yılında gerçekleşen Kıbrıs’taki birleşme referandumunu planlayıp öncülük etmişti.
Referandumda EVET kampanyası yürüten Kıbrıs Türkleri’nin ‘Yes Be Annem’ hitabıyla anımsadıkları Annan’ı ve 2004 Kıbrıs Birleşme Referandumu’nu gelin birlikte anımsayalım.
1997 ile 2006 yılları ortasında Birleşmiş Milletler’in Yedinci Genel Sekreteri olarak vazife yapan Kofi Annan, Kıbrıs Sorunu için ürettiği tahliller ile ülkemizde de geniş bir tanınırlığa sahip oldu.
Kıbrıs’ta yaşanan bölünmeyi sonlandırmak; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Güney Kıbrıs Rum İdaresi’ni federal bir çatı altında tek bir devlet haline getirmek için çabalayan Annan, bilhassa 2003 ve 2004 yıllarında hem Türkiye’de hem de Kıbrıs’ta isminden en çok kelam edilen yabancı yöneticilerin başında geliyordu.
24 Nisan 2004 tarihinde Kıbrıs’ta yapılan Referandum, teknik olarak 1963 yılından beri birbirinden başka yaşayan Kıbrıslı Türkler ile Kıbrıslı Rumları birleştirme gayesi taşıyordu.
Bu plan doğrultusunda her iki halkın başkanları ile görüşen Annan, 2003 ve 2004 yıllarında mesaisinin kıymetli bir kısmını bu mevzuya ayırdı. Kofi Annan’ın bu teşebbüsü, 60 yıllık bir periyoda yayılan Kıbrıs Sıkıntısı’nı çözmek ismine atılmış en somut adım olarak tarihe geçti. Her iki halk da referanduma EVET derse, Kıbrıs Adası, tek bir devlet olarak varlığına devam edebilecekti.
1963 yılında Kıbrıs Türkleri’nin kazanılmış haklarını geri alan Anayasa Değişikliği sonrası Ada’da iki toplum ortasında ipler kopmuştu.
Yaşanan kanlı çatışmaların ve Ada’daki Türklere yönelik cinayetlerin artması üzerine Türkiye, 1974 yılında Ada’ya müdahale etmişti. Daha sonra güvenliği sağlayıp Ada’yı terk etmeyen Türk Silahlı Kuvvetleri, Kıbrıs Türkleri’ni muhafaza vazifesi üstlenmişti. 2004 yılına dek çeşitli teşebbüsler yapılsa da, Ada’da fiili olarak bölünmüşlük daima devam etti. Kofi Annan’ın uğraşları sonucu ise 2004 yılında Kıbrıs’ta sandıklar kuruldu.
Türkiye’de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın ve AK Parti iktidarının da takviye verdiği Annan Planı, bilhassa Ada’nın Türk kısmında büyük dayanak gördü.
Annan Planına nazaran kurulacak olan Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti’nde bakanlıkların en az üçte biri Türklerden oluşacak, Devlet Başkanlığı ve Başbakanlık makamları da en az 10 ayda bir Türkler ve Rumlar ortasında en değiştirecekti. İki kurucu halkı olan ve iki halkın da asli öge olarak kabul edileceği bu devlet, tüm dünyada tanınan bağımsız bir devlet olacaktı.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, birleşmeye katiyen karşı çıkarak KKTC’nin bağımsız bir devlet olarak devam etmesini savundu.
Denktaş’ın bu ısrarlı ‘HAYIR’ tavrına karşın Lefkoşa’da coşkulu EVET mitingleri yapıldı. Mitinglerde Denktaş gaye tahtasına konuldu. ‘YES BE ANNEM’ pankartları ise dikkat çekti. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan, bu süreçten itibaren Türkiye’de ve Kuzey Kıbrıs’ta ‘Yes be Annem’ olarak hafızalarda yer etmeye başladı.
24 Nisan 2004 tarihinde Ada’nın hem güneyinde hem de kuzeyinde sandıklar kuruldu. Heyecan doruktaydı. Planın kabul edilmesi için her iki tarafın da EVET demesi gerekiyordu.
Açıklanan sonuçlara nazaran Türk tarafı %65 oy oranıyla planı kabul etti. Fakat Rum tarafı Türklere verilen ödünleri fazla bularak %75 oy oranıyla HAYIR dedi. Rumlar planı kabul etmediği için plan geçersiz hale geldi. Rumların referandumda HAYIR oyu kullanması sonrası Ada’da tekrar tahlilsiz bir devir başladı.
Kofi Annan’ın uzun eforlarına karşın hayata geçmeyen Birleşik Kıbrıs projesi sonrası, Ada’nın Güney kısmı tek başına Avrupa Birliği’ne girdi.
10 yıllık hizmetinin akabinde 2007 yılında vazifesini Güney Koreli Ban Kİ Moon’a devreden Annan, 18 Ağustos 2018 tarihinde hayatını yitirdi. Geride ise Kıbrıs Sorunu konusunda yaptığı çalışmalar ve Lefkoşa meydanında kendisi için açılan ‘Yes Be Annem’ pankartları kaldı.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ise yoluna Güney’den başka olarak devam ediyor. Ersin Tatar’ın Cumhurbaşkanı seçilmesiyle Türkiye’ye daha da yaklaşan KKTC, artık Birleşik Kıbrıs için değil bağımsız KKTC için çalışacaklarını tabir ediyor.
