En Çok Neresi Etkilenecek? İstanbul İçin Yeni Tsunami Senaryosu

Ortadoğu Teknik Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi -Cerrahpaşa Üniversitesi iş birliği ile mümkün İstanbul zelzelesi sonrası yaşanacak tsunami senaryosu hazırlandı. Senaryoya nazaran, denizde 120 kilometre uzunluğunda, 20 kilometre eninde yaklaşık 3 metrelik çökme olacak.

İstanbul Üniversitesi -Cerrahpaşa Jeoloji Mühendisliği Kısmı ve ODTÜ Kıyı ve Deniz Mühendisliği Araştırma Merkezi’nin çalışmasında, İstanbul kıyılarında çökmeden kaynaklı oluşacak bir tsunami senaryosu hazırlandı. Hesaplamaları 1509 yılındaki Büyük İstanbul zelzelesinden itibaren yapan uzmanlar, zelzeleden sonra, Çınarcık ve Kumburgaz açıklarında 120 kilometre uzunluğunda, 20 kilometre eninde yaklaşık 3 metre uzunluğunda bir çökme olacağını kaydetti.

İstanbul Üniversitesi -Cerrahpaşa Jeoloji Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, modele nazaran yaklaşık 4 dakika sonra suyun gelmeye başladığını belirterek, şu sözleri kullandı: 

‘Bütün göller faal fayın üzerinde. 500 yılda bir 7.5 şiddetinde bir kırılma bekliyoruz. Yılda 7 milimetre çökmeden kaynaklı, 500 yılda 3 metre çökme olması mümkün. Bu durumda, kıyılarda tarihi periyotta yaşanan su hareketleri tekrar olabilecektir. Bu durumu ODTÜ’de bir hocamız ile modelledik. Şimdi daha yayına sokmadık, birinci sefer gösteriyorum. Birkaç senaryo var. Çınarcık Çukuru kırılırsa ne olacak, Orta Çukur kırılırsa ne olacak. İkisi birlikte kırılırsa ne olur. Bizim modele nazaran, 2, 4, 6, 10 dakika müddetle su basmalarının nerelerde tesirli olacağı gösteriliyor.

Deprem ile bir arada büyük bir su çekilmesi yaşanacak. Zira Çınarcık ve Büyükada ortasında çökme olacak. Ortası çökünce su hortumlanacak, bu az bir çökme değil. 120 kilometre uzunluğunda, 20 kilometre eninde yaklaşık 3 metre uzunluğunda bir çökmeden bahsediyorum. Simetrik çökerse bu formda lakin asimetrik çökerse daha makus olacak. Buna nazaran, yaklaşık 4 dakika sonra sular gelmeye başlıyor. Temel 8-10 dakikada kıyılar bir su hareketine maruz kalacak. Şu ana kadar bütün modellemeler ve İBB’ninki de su altı heyelanı olması halinde olacakları gösteriyor. Biz birinci kere çökme asıllı modeli hazırladık. İBB öteki modelleri de deneyeceğini belirtmiş’

Haliç Körfezi’nin daha çok etkileneceğini belirten Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, ‘ODTÜ’deki Ahmet Cevdet Yalçıner hocamız ile birlikte şimdiye kadar heyelan ile ilgili bir tsunami modeline karşı, ‘Çökme ile tsunami olursa ne olur’ diye model yaptık. Orada 2-3 metre su çekilmesi olabilir. Daha sonra belirli yerlere su yüklenmesi olabilir. Marmara Denizi içerisinde afet müdahalesini kaotik hale getirir. Birinci kere çökme asıllı bir dalga modelini koyduk. Kıyılara çok yeterli hazırlanmamız gerek. Haliç Körfezi ağızlarının daha çok etkileneceğini söyleyebiliriz. Yayınlanmamış çalışmayı paylaştım, sizinle. Çalışmaya nazaran 10 dakika sonra kıyılara dalganın geldiğini görülüyor’ dedi.

ODTÜ Kıyı ve Deniz Mühendisliği Araştırma Merkezi Lideri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Cevdet ise, ‘Marmara’da şu ana kadar farklı tsunami senaryoları düşünüldü. Bunlardan bir kısmı sismik ya da fayın ve zelzelenin oluşturabileceği heyelan ile oluşabilecek bir senaryo. Üçüncüsü ise Prof. Dr. Hüseyin Öztürk’ün düşündüğü Marmara Denizi’nde 1100 metreye varan çukurlar ile ilgili. 

Çınarcık, Kumburgaz açıklarına olan çukurlar. Bu bölgeler nasıl oluştu, sarsıntılarla oluştu. Zelzeleler olunca bu bölgede oturmalar oldu. Prof. Dr. Hüseyin Öztürk bu oturmalar üzerine modellemeler hazırladı. Kıyılardaki oluşacak dalgaların ne büyüklükte olacağını bulacak evredeyiz. Zelzele olduktan sonra çökme olursa, 10-20 dakika sonra denizde oluşan dalga nasıl bir hareket yapacak, onları gösteren çizimleri sunduk. İBB için hazırlanmış olan sonuçlarla bu çalışma karşılaştırılacak. Sonrasında bu senaryoların dikkate alınması için de kıymetlendirme yapacağız’ biçiminde konuştu.