Geçtiğimiz günlerde toplumsal medyada viral olan, haber sitelerinde ve hatta gazetelerde kendine yer bulmuş kimi haberler gerçeği yansıtmıyor lakin birinci etapta hepimiz bunun aksisi olduğunu düşündük.
Gelin, bu haberler neymiş ve işin aslı nasılmış daima birlikte öğrenelim.
Teyit.org işbirliği ile…
1. “Fotoğrafın İzmir zelzelesinde ulaşılamayan Ahmet Demir’e ilişkin olduğu iddiası”
30 Ekim İzmir sarsıntısının akabinde, toplumsal medyada 9 Eylül Üniversitesi tıp öğrencisi Ahmet Demir isimli şahsa ilişkin olduğu savıyla paylaşılan fotoğraf süratle yayıldı.
Ancak sav gerçek değil. Fotoğraftaki kişi Ahmet Demir değil, İstanbul’da yaşan Alper Turgut isimli İTÜ öğrencisi. Bölgeye en yakın Carrefour yetkilileri ise yakınlarında enkaz bulunmadığını belirtti.
Fotoğraftaki kişi kayıp değil ve İzmir’de yaşamıyor.
Deprem sonrası yıkılan binalarda enkaz kaldırma çalışmaları devam ederken toplumsal medyada da kimi kullanıcıların kayıp olduğu ve o bireylere ulaşılmaya çalışıldığına ait birçok paylaşım yapılıyor. Tıp öğrencisi Demir’le ilgili fotoğraflı paylaşımlardan birinin altındaysa AlperTrgt isimli kullanıcının bildirisi yer aldı. Hesabın sahibi Alper Turgut, fotoğrafın kendisine ilişkin olduğunu ve İzmir’de bulunmadığını belirtti.
Kaynak
2. “Videonun 30 Ekim 2020 İzmir depremindeki kurtarma çalışmalarından olduğu iddiası”
Sosyal medyada paylaşılan görüntünün 30 Ekim 2020’de İzmir Seferihisar açıklarında meydana gelen sarsıntının akabinde kaydedildiği tez edildi. Mevzuya ait etiketlerle paylaşılan görüntü süratle yayıldı ve birçok kullanıcı imajların İzmir’den olduğu niyetiyle yorum yaptı.
Ancak argüman hakikat değil. Video 30 Ekim İzmir sarsıntısından değil. Eski tarihli olan görüntü 24 Ocak 2020’deki Elazığ sarsıntısı sonrası çekildi. Bahsi geçen görüntüyü kaynakta bulabilirsiniz.
İddia konusu görüntü enkaz altında kalmış bir kişi ile arama kurtarma vazifelisi ortasında geçen konuşmaları gösteriyor.
Görevlinin “Tamam kurtaracağız seni” kelamlarını aradığımızda görüntünün Ocak 2020’den bu yana sirkülasyonda olduğunu görüyoruz. Yani görüntü eski tarihli ve 30 Ekim İzmir zelzelesi sırasında kaydedilmedi.
Kaynak
3. “7 ve üstü büyüklükte zelzele olduğunda OHAL ilan edilmesi gerektiği iddiası”
İzmir’de 30 Ekim 2020’de meydana gelen sarsıntının akabinde birçok yanlış bilgi toplumsal medyada deverana girdi. Bunlardan biri de “7.0 üstü sarsıntıda fevkalâde hal ilan edileceği” teziydi. Birtakım kullanıcıların paylaştığı sözlere “7.0 üstü sarsıntı olan bölgelerin olağanda afet bölgesi ilan edildiği” savı da eşlik etti.
Ancak argüman yanlışsız değil. OHAL şartları ortasında “7.0 büyüklüğünde deprem” yok. İlgili kanunlarda “afet bölgesi” ilanı kuralları ortasında da sarsıntı gösterilmiyor.
Olağanüstü hal ilan edilebilmesine ait bilgiye Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) Anayasası’nın 119. ve 120. hususlarından ulaşılabiliyoruz. “Olağanüstü hal yönetimi” başlığını taşıyan 119. unsurda harikulâde halin şartları şöyle sıralanmış:
Sayılan şartlar ortasında “tabii (doğal) afet” de var. Lakin her sarsıntının afet sayılacağı ya da afet sayılması için gereken büyüklükle ilgili bir düzenleme anayasada yok.
Kaynak
4. “Fotoğrafın Bayraklı’daki kaymakamlık binasının yıkıldığını gösterdiği iddiası”
30 Ekim 2020’de İzmir Seferihisar’da meydana gelen sarsıntının akabinde toplumsal medyada paylaşılan gönderilerde, fotoğrafın zelzele sonrası İzmir Bayraklı’da yıkılan kaymakamlık binasını gösterdiği tez edildi.
Ancak tez gerçek değil. İzmir zelzelesinde Bayraklı’daki kaymakamlık binası yıkılmadı. Yıkılan bina Manavkuyu’da bulunuyor.
Yıkılan bina kaymakamlık binası değil.
Google Haritalar üzerinden İzmir Bayraklı’da bulunan kaymakamlık binasını ve etrafını incelediğimizde, tezlerde kullanılan fotoğraf ile kaymakamlık binasının bulunduğu etrafın uyuşmadığını görüyoruz. Argümanlarda kullanılan fotoğrafta yıkılan binanın gerisinde sarı renkte farklı binalar görülürken, Bayraklı Kaymakamlığı etrafında bina görülmüyor.
Kaynak
5. “Fotoğrafların 30 Ekim 2020 İzmir sarsıntısında kaydedildiği iddiası”
Sosyal medyada paylaşılan kimi gönderilerde, fotoğrafların 30 Ekim 2020’de Ege’de meydana gelen zelzeleden olduğu tez edildi.
Ancak tez hakikat değil. Her iki fotoğraf da 30 Ekim 2020 İzmir zelzelesinde çekilmedi. İlk fotoğraf 2020’de gerçekleşen Elazığ zelzelesi sonrasında çekildi. İkinci fotoğraf ise 1999 Düzce zelzelesinden.
Fotoğraflar eski tarihli…
İlk olarak, argüman görselinde üstte yer alan fotoğrafı bilakis görsel arama sistemi ile aradığımızda fotoğrafın eski tarihli olduğunu görüyoruz. Anadolu Ajansı arşivinden olan fotoğraf, 25 Ocak 2020’de Elazığ’da meydana gelen zelzele sonrası Malatya’da Volkan Kaşık tarafından kaydedilmiş.
İddiada yer alan ikinci görseli de tıpkı halde bilakis görsel arama formülü ile aradığımızda fotoğrafın 30 Ekim 2020 İzmir sarsıntısından sonra değil, 1999 yılında meydana gelen Düzce sarsıntısı akabinde kaydedildiği bilgisine ulaşıyoruz.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir
