70 yılı aşkın bir müddettir ittifak halinde olan Suudi Arabistan ve ABD bağları son yıllarda çıkmaza girmiş durumda. Epey yıldır geniş petrol kaynaklarına karşılık güvenlik takası çerçevesinde süren dostluk Çin’in ortaya girmesi, Kaşıkçı cinayeti derken aşınmaya başladı. Gelin Suudi Arabistan ve ABD ilgilerinin neden gerginleştiğini ayrıntılıca keşfedelim! ?
Kaynak: https://www.bloomberg.com/news/articl…
ABD ve Suudi Arabistan birbirlerine zıt pahaları olmasına karşın epey yıldır ‘petrol’ çerçevesinde dostluklarını sürdürdüler.
ABD’nin Suudi önderlere güvenlik, krallığın da geniş petrol kaynaklarına erişim vaatleri üzerinden süren ittifakı vakit zaman krize girse de bir halde geride bırakılmıştı. Lakin son yıllarda gördüğümüz kadarıyla bu ‘sarsılmaz’ dostluğun temelleri aşınmaya başladı.
Artık ABD’nin petrol gereksinimi için Suudi Arabistan’a bağımlılığı kalmadığı üzere Suudilerin de ABD’nin müdafaasına olan itimadı azaldı.
Bu bağlamda bir vakitler göz yumdukları uyuşmazlıklar, yerini potansiyel ve kalıcı uyuşmazlıklara bırakmış durumda. Pekala ilgiler hangi noktadan itibaren gerginleşmeye başladı? ?
En büyük sebeplerden biri olarak petrol fiyatlarındaki artışı göstermek yanlış olmaz.
Küresel çaptaki enflasyona ek olarak üretimdeki kısıtlamadan ötürü Suudi Arabistan petrol fiyatlarını yükseltmişti. Dünyanın en büyük ham petrol ihracatçısı olarak bu atılımının üstüne liderliğini üstlendiği OPEC devletleri günde bir milyon varilden fazla üretmeyeceğini açıklayarak sürpriz bir üretim kesintisi kararı vermişti.
Ekim 2020 yılında OPEC o vakte kadar olan en büyük üretim kesintisini duyurduğunda ABD Lideri Joe Biden bunu ‘ihanet’ olarak kıymetlendirdi.
Hatta bu kararın açıkça belirtmediği birtakım sonuçları olacağını söyleyerek üstü kapalı tehditte bulundu. Olağan bu tehdidin altını doldurmakta da gecikmedi Biden; o güne kadar Muhammed Bin Selman’ı Cemal Kaşıkçı cinayeti konusunda sakınan ABD bu siyasetini aksine çevirmeye karar vermişti.
ABD istihbarat ofisi Suudi Prens Bin Selman’ın Kaşıkçı’yı öldürme buyruğunu veren isim olduğunu açıkladı.
Aslında Joe Biden bu atakla petrol fiyatlarında düzgüne gerçek bir değişimi tetikleyeceğini ummuştu; ne yazık ki 2022 Haziran’ında Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması sonucunda tüm umutlar çöpe gitti.
Savaştan ötürü petrol fiyatları fırlayınca Biden tükürdüğünü yalamak zorunda kaldı ve Suudi Arabistan’a şahsen giderek prensle görüştü.
en.wikipedia.org
Peki ABD gerçekte Suudi petrolüne ne derece bağımlı? Günümüzde ABD, kaya gazı ve petrolü sayesinde petrol üretiminin büyük bir kısmını elinde tutuyor. Ham petrol içinse artık Suudi Arabistan’dan fazla Kanada birincil kaynak.
Ancak Biden’ın koşa koşa prense dönmesine bakılırsa Suudilerin hala petrol kesiminde büyük tesiri olduğu aşikar.
Suudi Arabistan, petrol fiyatlarının belirlenmesinde önemli bir rolü olmasının yanı sıra OPEC içindeki en büyük üretici olarak milletlerarası ham petrol ticaretinin yüzde 60’ını elinde tutuyor.
Bir de duruma Suudi Arabistan tarafından bakalım. Neden ABD’nin koruyuculuğuna olan itimatları gittikçe azaldı?
ABD’nin 2021 yılında Afganistan’dan çekilmesinin oradaki hükümetin yıkılışını hızlandırdığı düşünülüyor. Ayrıca Suudiler, 10 yıl evvelki Mısır isyanlarında Hüsnü Mübarek’e olan takviyesini çektiği için de ABD’yi suçluyor. Suudilerin bölgesel liderlikte rakibi olan İran’ın tesirini kısıtlamak ismine ABD’nin neredeyse hiçbir şey yapmadığı da düşünülüyor. 2016 yılında önemli halde bozulan Suudi Arabistan ve İran ilgilerinde ABD yerine Çin’in aracılığıyla uzlaşma adımları atıldığını da belirtelim.
Ayrıca Joe Biden, Donald Trump’tan farklı olarak Suudi Arabistan’ın Yemen’e olan saldırgan tutumunu desteklemiyor.
Prens Bin Selman’ın Yemen’e yönelik siyasetlerini kınarken, silah transferine dair mevzularda da geri planda kalmayı tercih ediyor. Üstelik ABD’nin yeni yasa tasarısı ‘Petrol Üreten ve İhraç Eden Kartellere Hayır’ yani ‘NOPEC’ de başları karıştırdı. Biden idaresinin maddeyi kabul edip etmeyeceği belgisiz olsa da Suudi Arabistan’la olan alakaların ne ölçüde bozulduğunu gözler önüne seriyor.
Bu bahiste siz neler düşünüyorsunuz? Haydi yorumlara! ?
