Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, BioNTech ile Pfizer’in geliştirdiği koronavirüs aşısısını saklamak için eksi 70 derecelik dolaplara muhtaçlık olduğunu lakin ülkelerin elinde bu dolaplardan yeteri kadar olmadığını anlattı. Prof. Dr. Ceyhan dolapların maliyetli olduğunu, ayrıyeten bu süreçte dolap temin etmenin de kolay olmadığını tabir etti.
Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın Türkiye’ye aralık ayında 5 milyon doz geleceğini açıkladığı Çin menşeli ‘CoronaVac’ aşısı ve Türk bilim insanları Uğur Şahin ile eşi Hasret Türeci’nin kurucusu olduğu BioNTech ve ABD merkezli Pfizer’in geliştirdiği, koronavirüse karşı yüzde 90’dan fazla muhafaza sağladığı bildirilen aşının transfer süreci ve depolama şartlarına ait açıklama yaptı.
Prof. Dr. Ceyhan, üretilen tüm aşılarla ilgili kural olarak çalışmalar tamamlanıp, bilimsel datalar elde edildikten sonra ülkelerin ruhsat kurumlarına başvurulduğunu söyledi. Ceyhan, bu kuruluşların Türkiye’deki karşılığının Sıhhat Bakanlığı’nın Ruhsat Heyeti olduğunu söyledi.
“Çin aşısının depolanması daha kolay”
Çin aşısının ‘inaktif’ aşı olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Ceyhan, “Bu aşılar çok olay üretilir. Birçok ülke şu anda inaktif aşı üretmeye çalışıyor. Lakin bunların aktifliği canlı aşı ve teknoloji ile üretilen aşılardan düşüktür. Bunların depolanması, gönderilmesi, uygulanması daha kolaydır. Çoklukla sıcağa daha sağlamdır, meyyit aşı olduğu için. Öbür taraftan Alman-Amerikan ortak imali olan aşıda birinci kere bir koronavirüs aşısında aktiflik sayısı söylem edildi. Bu aşının 1 haftalık müşahedesinden elde edilen sonuç, bunun en az 3 ay incelenmesi, beklenmesi lazım. Görülen o ki bu aşı daha aktif bir aşı. Ancak şöyle bir dezavantajı var; bu aşının depolanması için eksi 70 derece gerekiyor. Hiçbir ülkenin bu türlü bir hazırlığı yok” diye konuştu.
“Oldukça kıymetli bir iş”
Prof. Dr. Ceyhan, aşılar için gerekli altyapının hazırlanması gerektiğini belirterek “Oldukça kıymetli bir iş bu. Uç noktalara eksi 70 derecede göndermek daha zordur, onların sağlanması lazım, gidilecek yerlerdeki depolarda bu ortamın sağlanması lazım. Lakin siz eksi 70 derecelik dolapları her yere dağıtamayacağınız için daha az merkezlerde uygulanacak demektir. Bu önemli bir sorun, bunun aşılmasına çalışılıyor, müddet çok kısa. Su çiçeği aşısında da bu türlü bir sorun vardı; lakin mühlet vardı ve birkaç sene içinde o aşı buzdolabında saklanabilir hale getirildi” dedi.
“5-6 aydan evvel olması mümkün değil”
Prof. Dr. Ceyhan, bu kadar az müddette aşının getirilip, uygulanabilmesini hayal etmenin güç olduğunu belirterek, “O altyapının hazırlanıp, bu aşının uygulanması, nereden bakarsanız bakın 5-6 aydan evvel olması mümkün değil. Aşılamada bir umut ışığı açısından baktığınız vakit aşılması gereken bir adım aslında. Sonucunda evvel aşıyı bulacaksınız, bunun çalışmasını yapacaksınız, bu noktaya gelinmesi son derece değerli. Bundan sonra 2 kıymetli nokta daha var. Birincisi ferdi muhafaza için belirli sayıda aşının yapılması. Burada halk yanlış anlıyor, kişisel aşılama başladığında ne salgın etkilenecek bundan ne aşıyı yaptıranlar maske ve aralıktan kurtulacak. Zira yüzde 100 etkili aşı yapmadığınız sürece ve aşıyı yaptıran bireylerin bu hastalığı taşıyıp diğerlerine bulaştırmayacağını anlayana kadar herkes aşılananlar dahil maske, ara kuralları ile yaşayacak. Muhakkak bir müddet biz bu esirgeyici tedbirler ile yaşamaya devam edeceğiz” dedi.
“Hastanemizde iki adet var”
Prof. Dr. Ceyhan, kendi hastanelerinde kimi çalışmalar için kullandıkları 2 adet eksi 80 derecelik dolap olduğunu belirterek, “Bu 2 dolaba en fazla 1000 tane aşı koyabilirsiniz. Bizim bahsettiğimiz milyonlarca kutu aşı, birçok yerde 1 tane bile yok eksi 70 derecede dolap; bunların fiyatları da yüksek. Bu aşıyı yapacaksanız öbür deva yok; bu altyapının oluşturulması parasını verirseniz mümkün. Tabi birden teğe eksi 70 derecelik dolabı elde edemeyebilirsiniz. Bu Amerika ve Almanya’nın ürettiği aşı sentetik bir biyolojik husus; onlar düşük derece ısılarda çok çabuk bozulabiliyor. Çok büyük merkezlerde araştırma hedefli kullanılan dolaplar var; lakin onlar aşı maksatlı kullanılmıyor, esasen öbür emellerle doludur. Çin aşısı çok kolay saklanıyor. Başka aşı için ön kural saklama şartını elde etmeniz, eksi 70 derecelik dolabınızın olması” diye konuştu.
“Fiyatı da sorun olabilir”
Amerika’da da eksi 70 derecelik dolapların mevcut olmadığını kaydeden Prof. Dr. Ceyhan, “2 gün evvel Amerika’nın en büyük hastanelerinden biri, ekonomik açıdan düzgün bir hastanedir, ‘Benim bu türlü bir imkanım yok’ diye açıkladı. ABD’de de tartışılıyor ve önemli bir sorun. Onların da bu aşıyı uygulayabilmek için kısa müddet içinde bu eksi 70 derece dolapları, depoları ayarlaması lazım. Öteki Avrupa ülkelerinde de konuşuluyor. 20 dolar olacağı konuşuluyor. Çin aşısının daha ucuz olması bekleniyor; lakin onunla ilgili de bir öngörü dün okudum, 30 dolar civarında diye. Birinci başta bu fiyat sorunu de düşünce çıkarabilir” dedi.